дзірва́н
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дзірва́н |
дзірваны́ |
| Р. |
дзірвану́ |
дзірвано́ў |
| Д. |
дзірвану́ |
дзірвана́м |
| В. |
дзірва́н |
дзірваны́ |
| Т. |
дзірвано́м |
дзірвана́мі |
| М. |
дзірване́ |
дзірвана́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дзірва́н, -у́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Нявораная зямля, якая зарасла густой травой.
Плугамі ўзнімалі некранутыя дзірваны.
2. Тое, што і дзёран.
|| прым. дзірва́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзірва́н, -ну́ м. земля́, гу́сто поро́сшая траво́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзірва́н, ‑у, м.
1. Тое, што і дзёран. Каб наварыць ландышы сёння, Слава яшчэ ўвосень выкапаў іх у лесе разам з дзірваном. Хомчанка. Зверху скляпенне было прысыпана зямлёй і абложана дзірваном. Колас.
2. Нявораная зямля, густа парослая травой. Выходзяць на поле плугі, Ўзнімаюць плугі дзірваны. Купала. Палі ўсё яшчэ ляжалі шырокімі, даўно не кранутымі дзірванамі, суха шасцелі пераспелым пустазеллем. У першыя гады пасля вызвалення ў калгасе.. не хапала сілы падняць гэты далёкі заляжалы дзірван. Шамякін.
[Літ. dirvonas.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дзірва́н ’неапрацаванае, зарослае травой поле’ (БРС, Сцяшк.). Старое запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ. dirvónas (да dirvà; аб этымалогіі літ. слоў гл. Фрэнкель, 1, 97). Ужо ў ст.-бел. мове сустракаюцца формы дирванъ, дырванъ у значэнні ’аблога’ (формы гэтыя вядомы з XVI ст., гл. Булыка, Запазыч., 96).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здзірване́лы, -ая, -ае.
Які пакрыўся дзірваном, ператварыўся ў дзірван.
З. курган.
|| наз. здзірване́ласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узадра́ць, уздзяру́, уздзярэ́ш, уздзярэ́; уздзяро́м, уздзераце́, уздзяру́ць; узадра́ў, -ра́ла; уздзяры́; узадра́ны; зак., што.
1. Адарваць, аддзяліць рыўком угору што-н. добра прымацаванае і пад.
У. маснічыну.
2. Узараць (цаліну, папар і пад.; разм.).
У. дзірван.
|| незак. уздзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
здзірване́лы, ‑ая, ‑ае.
Які пакрыўся дзірваном, ператварыўся ў дзірван. Здзірванелы курган. □ Дзень за днём ішла ўпартая праца — і на будоўлях, і на здзірванелых, запушчаных палях. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здзірване́ць, ‑ее; зак.
Пакрыцца дзірваном, ператварыцца ў дзірван. Праз колькі часу выбіліся на лясную дарогу. Па ёй даўно ніхто не ездзіў — дарога зарасла травой, здзірванела. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узго́ркаваты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і узгорысты. Прыгожыя шматпавярховыя дамы закрыюць ад вока ўзгоркаватае поле, хвойнічкі, складскія будынкі. Карпаў. Перад самым лесам танк з ходу ўз’ехаў на нейкі ўзгоркаваты дзірван. Беразняк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)