дзясна́, -ы́, мн. дзя́сны і (з ліч. 2, 3, 4) дзясны́, дзя́сен і дзя́снаў, ж.
Слізістая абалонка поласці рота.
Дзясны крываточаць.
|| прым. дзя́сенны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Дзясна́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Дзясна́ |
| Р. |
Дзясны́ |
| Д. |
Дзясне́ |
| В. |
Дзясну́ |
| Т. |
Дзясно́й
Дзясно́ю |
| М. |
Дзясне́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дзясна́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дзясна́ |
дзя́сны
дзясны́ |
| Р. |
дзясны́ |
дзя́сен
дзя́снаў |
| Д. |
дзясне́ |
дзя́снам |
| В. |
дзясну́ |
дзя́сны
дзясны́ |
| Т. |
дзясно́й
дзясно́ю |
дзя́снамі |
| М. |
дзясне́ |
дзя́снах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзясна́, ‑ы́; мн. дзя́сны (з ліч. 2, 3, 4 дзясны́), дзя́снаў; ж.
Слізістая абалонка поласці рота, якая пакрывае зубныя адросткі сківіц. Верхняя губа падымалася ўгору і расчыняла дзясны з буйнымі крэпкімі зубамі. Колас. [Мікалай] глядзеў на малога і смяяўся, а той таксама скрывіўся, пускаючы сліну і паказваючы голыя чырвоныя дзясны. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дзясна́ ’дзясна’. Параўн. рус. десна́, укр. я́сни, польск. dziąsna, серб.-харв. де̑сна і г. д. Прасл. *dęsn‑, магчыма, ад і.-е. назвы зуба (літ. dantìs, ст.-інд. dant‑, лац. dens і г. д.). Бернекер, 1, 190; Фасмер, 1, 506; Трубачоў, Эт. сл., 5, 26–27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Десна́ р. Дзясна́, -ны́ ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
десна́ анат. дзясна́, -ны́ ж., мн. дзя́сны, -сен и -снаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ля́віца (іран.) ’рот’ (Сцяшк.). Няясна. Магчыма, звязана генетычна з рус. пск. ла́вики ’дзясна’, алан. лавла́ка ’тс’, ’сківіца’ (?).
Лявіца ’ільвіца’ (Кліх). Да леў (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
са́дніць, ‑ніць; незак.
Разм. Шчымець, даваць пякучы боль (у выніку ранення, раздражнення скуры, апёку і пад.). Міколку, аднак, было не да смеху, бо.. вельмі садніла параненая шчака. Лынькоў. Нарэшце такі боль пачаў праходзіць, хоць яшчэ і садніла спаленая кіслатой дзясна. Чарнышэвіч. // перан. Пра душэўныя пакуты. Нешта садніла сэрца ў Ганны, настрой дурны навяваўся на яе. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)