дзяжа́, -ы́, мн. дзе́жы і (з ліч. 2, 3, 4) дзяжы́, дзеж, ж.
Вялікая дзежка для заквашвання цеста на хлеб.
Хлебная д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзяжа́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дзяжа́ |
дзе́жы
дзяжы́ |
| Р. |
дзяжы́ |
дзе́ж |
| Д. |
дзяжы́ |
дзе́жам |
| В. |
дзяжу́ |
дзе́жы
дзяжы́ |
| Т. |
дзяжо́й
дзяжо́ю |
дзе́жамі |
| М. |
дзяжы́ |
дзе́жах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзяжа́, ‑ы́; мн. дзе́жы (з ліч. 2, 3, 4 дзяжы́), дзеж; ж.
Вялікая дзежка; тое што і дзежка. — Пайду на пякарню, — Янук парашыў, — Люблю, калі пыхкае цеста ў дзяжы! Муравейка. Пачэсны кут займае ў светлых хатах заквашаная хлебная дзяжа. А. Александровіч. // Спец. Частка цестамясілкі на хлебазаводах у выглядзе жалезнай луджанай пасудзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дзяжа́ ’дзяжа’. Параўн. рус. дежа́, укр. діжа́, польск. dzieża, чэш. díž, серб.-харв. díža, славен. déža. Прасл. *deža (< *děz‑i̯ā). Параўн. гоц. deigan ’мясіць’, daigs ’цеста’, літ. diežti ’калаціць’ і г. д. Гл. Фасмер, 1, 494; Трубачоў, Эт. сл., 5, 23–24.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
опа́рник м. дзяжа́, -жы́ ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дежа́ обл., спец. дзяжа́, -жы́ ж.; мн. дзе́жы, род. дзе́жаў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пры́шчыцца, ‑чыцца; незак.
Абл. Пячыся, пражыцца. Рошчына Падышла ў дзяжы — Дзяжа ацалела на ўзлеску. Хутка прышчыліся праснакі: З пажарышча толькі патэльня. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́калны ў выразе: пе́кална дзежка ’дзяжа, у якой расчыняюць цеста і замешваюць яго’ (Янк. 1; гом., Мат. Гом.), пе́кальніца ’дзежка для цеста’ (рэч., б.-каш., Мат. Гом.), ’дзяжа’ (Янк.). Узыходзіць да незафіксаванага ⁺пекаць (гл. пекці), параўн. рус. (дыял.) пека́ть ’пячы’, пекательная печь = русская печь ’печ’. Аб другасным зацвярдзенні ‑л‑ гл. Карскі (1, 316). Параўн. таксама рус. пе́кная печь ’пякарня’, пе́кная дежа ’дзяжа’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
квашня́ ж.
1. (кадка) дзяжа́, -жы́ ж.;
2. (тесто) це́ста, -та ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)