дзе́сяць

лічэбнік, колькасны

мн.
-
Н. дзе́сяць
Р. дзесяці́
Д. дзесяці́
В. дзе́сяць
Т. дзесяццю́
М. дзесяці́

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дзе́сяць, -і́, -ццю́, ліч. кольк.

Лік і колькасць 10.

Д. чалавек.

Д. гадоў.

◊

Ні ў пяць ні ў дзесяць (разм., неадабр.) — ні туды ні сюды; ні так ні гэтак.

|| парадк. дзяся́ты, -ая, -ае.

Дзясятыя гады мінулага стагоддзя.

Гэта справа дзясятая (перан.: няважная, другарадная; разм.).

◊

Пятае праз дзясятае (разм., жарт.) — непаслядоўна, пераскокваючы з аднаго на другое (расказваць, пераказваць).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзе́сяць де́сять;

◊ за ~ццю́ замка́мі — за десятью́ замка́ми;

ні ў пяць ні ў дз. — ни туда́ ни сюда́; ни так ни э́так

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе́сяць, ‑і, ліч. кольк.

Лік і лічба 10. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 10. Дзесяць чалавек. Дзесяць капеек. Дзесяць гадоў.

•••

За дзесяццю замкамі гл. замок.

Ні ў пяць ні ў дзесяць гл. пяць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

десятью́ нареч. (об умножении) дзе́сяць у…;

десятью́ де́сять дзе́сяць у дзе́сяць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзесяцікра́тны, -ая, -ае.

Павялічаны ў дзесяць разоў; які адбываўся дзесяць разоў.

У дзесяцікратным памеры.

Д. чэмпіён.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

де́сять дзе́сяць, -ці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзесяціго́ддзе, -я, н.

1. Тэрмін у дзесяць гадоў.

2. чаго. Гадавіна падзеі, што адбылася дзесяць гадоў таму назад.

Д. інстытута.

|| прым. дзесяцігадо́вы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзяся́ты, -ая, -ае.

1. гл. дзесяць.

2. Які атрымліваецца пры дзяленні на дзесяць.

Дзясятая частка.

3. у знач. наз. дзяся́тая, -ай, ж. Дзясятая частка чаго-н.

Адна дзясятая.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

удзесяцяры́х, прысл.

Колькасцю ў дзесяць асоб рознага полу або істот ніякага роду.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)