джа́ла

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. джа́ла джа́лы
Р. джа́ла джа́лаў
Д. джа́лу джа́лам
В. джа́ла джа́лы
Т. джа́лам джа́ламі
М. джа́ле джа́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

джа́ла, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Колючы орган ці частка цела жывёл і раслін для ўпрысквання атрутнага рэчыва.

Д. пчалы.

Змяінае д.

2. Вастрыё колючага ці рэжучага інструмента, прадмета.

Д. касы.

3. перан. Пра што-н. вострае, з’едлівае.

Д. сатыры.

|| памянш. джа́льца, -а, мн. -ы, -аў, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

джа́ла ср., в разн. знач. жа́ло; (лезвие — ещё) остриё;

д. касы́ — остриё (жа́ло) косы́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

джа́ла, ‑а, н.

1. Колючая частка органа самаабароны і нападу некаторых насякомых (пчол, вос, шэршняў і інш.), якая знаходзіцца на канцы брушка. Хто іх на свеце не знае, шэршняў тых, з джалам вялікім, а з выгляду жоўтых. Дубоўка. // Колюча-смокчучы хабаток некаторых насякомых (мухі, камара, авадня і інш.). Адчуўшы ранішні прыпек і джала авадня, Конь стаў пад голлем у цянёк. Бялевіч.

2. Доўгі, раздвоены на канцы язык ядавітай змяі. Летам.. [Яша] амаль кожны дзень што-небудзь прыносіў: то гадзюку, якая злосна сыкала і высоўвала джала, то нейкіх рэдкіх матылькоў, якіх ніхто дагэтуль не бачыў. Даніленка.

3. Вастрыё колючага ці рэжучага інструмента, прылады. І вострае джала разца гоніць спружыністыя стружкі. Гартны.

4. перан. Пра абвостранае пачуццё, успрыманне. Перад.. вачамі [Ніны] успыхнулі вогненныя вострыя іскры, што пранізалі галаву безліччу пякучых джал. Мележ. // чаго. Пра што‑н. вострае, едкае. Джала сатыры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жа́ло

1. (у насекомых) джа́ла, -ла ср.;

2. перен., книжн. джа́ла, -ла ср.;

жа́ло сати́ры джа́ла саты́ры;

3. (остриё) техн. лязо́, род. ляза́ ср., вастрыё, -рыя́ ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жа́ла, ‑а, н.

Абл. Джала. Бліскучае жала шаблі са свістам узляцела ўгору. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жо́ндла ’джала’ (ашм., З нар. сл., 208; воран., іўеў., Сл. паўн.-зах.). З польск. żądło ’джала’ (гл. джала).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

скарпіёнавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да скарпіёпа, належыць яму. Скарпіёнавы яд. Скарпіёнавае джала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вызіна́ць

‘высунуць з рота што-небудзь (язык, джала)’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. вызіна́ю вызіна́ем
2-я ас. вызіна́еш вызіна́еце
3-я ас. вызіна́е вызіна́юць
Прошлы час
м. вызіна́ў вызіна́лі
ж. вызіна́ла
н. вызіна́ла
Загадны лад
2-я ас. вызіна́й вызіна́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час вызіна́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Жа́ла. Гл. джа́ла.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)