дамата́ны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
дамата́ны |
дамата́ная |
дамата́нае |
дамата́ныя |
| Р. |
дамата́нага |
дамата́най дамата́нае |
дамата́нага |
дамата́ных |
| Д. |
дамата́наму |
дамата́най |
дамата́наму |
дамата́ным |
| В. |
дамата́ны (неадуш.) дамата́нага (адуш.) |
дамата́ную |
дамата́нае |
дамата́ныя (неадуш.) дамата́ных (адуш.) |
| Т. |
дамата́ным |
дамата́най дамата́наю |
дамата́ным |
дамата́нымі |
| М. |
дамата́ным |
дамата́най |
дамата́ным |
дамата́ных |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дамата́ны
дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
дамата́ны |
дамата́ная |
дамата́нае |
дамата́ныя |
| Р. |
дамата́нага |
дамата́най дамата́нае |
дамата́нага |
дамата́ных |
| Д. |
дамата́наму |
дамата́най |
дамата́наму |
дамата́ным |
| В. |
дамата́ны (неадуш.) дамата́нага (адуш.) |
дамата́ную |
дамата́нае |
дамата́ныя (неадуш.) дамата́ных (адуш.) |
| Т. |
дамата́ным |
дамата́най дамата́наю |
дамата́ным |
дамата́нымі |
| М. |
дамата́ным |
дамата́най |
дамата́ным |
дамата́ных |
Кароткая форма: дамата́на.
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Намёт 1 ’вельмі тонкае палатно ў два ніты з каляровымі палоскамі па баках’ (докш., Янк. Мат.), ’абрадавы ручнік (даматаны’) (ветк., Мат. Гом.; чэрв., Сл. ПЗБ), кавалак тонкага кужэльнага палатна, які жанчыны абмотвалі вакол галавы’ (чэрв., пухав., калінк., Сл. ПЗБ), ст.-бел. наметь (XVI–XVII стст.) ’шацёр’, укр. намет, наміт ’шацёр, палатка’, рус. намёт ’сховішча, навес, шацёр’, польск. namiot ’палатка, шацёр, полаг’. Старабеларускае слова лічыцца запазычаннем з польскай (Жураўскі, SOr, 1961, 1, 40); адносна абрадавага ручніка і накрыцця галавы замужніх жанчын гэта меркаванне цяжка было б прыняць, паколькі ў польск. мове для слова namiot такіх значэнняў не фіксуецца. Фасмер (3, 41) прымае самастойнае развіццё ад на і метать, аспрэчваючы больш раннюю этымалогію, якая выводзіць усходнеславянскае і польскае слова ў значэнні ’шацёр’ з іран., афган, namd ’лямец’. Літ. nuometas ’накрыццё галавы з тонкага палатна’. Буга (Rinkt., 2, 502) лічыць запазычаннем з усходнеславянскіх моў. Пра магчымасць самастойнага ўтварэння слова намёт сведчыць наяўнасць аманімічных форм ад мятаць, напр., намёт ’кошык на рыбу’ (Бяльк.), ’падатак’ (Нас.), рус. намёт ’паветка’, ’капна’ і інш. Гл. наметка і.
◎ Намёт 2 ’гурба, сумёт’ (Юрч. СНС), рус. намёт ’тс’. Да мне- ці (гл.), намятиць, параўн. таксама на́мець ’тс’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)