дамата́ны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. дамата́ны дамата́ная дамата́нае дамата́ныя
Р. дамата́нага дамата́най
дамата́нае
дамата́нага дамата́ных
Д. дамата́наму дамата́най дамата́наму дамата́ным
В. дамата́ны (неадуш.)
дамата́нага (адуш.)
дамата́ную дамата́нае дамата́ныя (неадуш.)
дамата́ных (адуш.)
Т. дамата́ным дамата́най
дамата́наю
дамата́ным дамата́нымі
М. дамата́ным дамата́най дамата́ным дамата́ных

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дамата́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. дамата́ны дамата́ная дамата́нае дамата́ныя
Р. дамата́нага дамата́най
дамата́нае
дамата́нага дамата́ных
Д. дамата́наму дамата́най дамата́наму дамата́ным
В. дамата́ны (неадуш.)
дамата́нага (адуш.)
дамата́ную дамата́нае дамата́ныя (неадуш.)
дамата́ных (адуш.)
Т. дамата́ным дамата́най
дамата́наю
дамата́ным дамата́нымі
М. дамата́ным дамата́най дамата́ным дамата́ных

Кароткая форма: дамата́на.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дамата́ны домо́танный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

домо́танный дамата́ны;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Намёт1 ’вельмі тонкае палатно ў два ніты з каляровымі палоскамі па баках’ (докш., Янк. Мат.), ’абрадавы ручнік (даматаны’) (ветк., Мат. Гом.; чэрв., Сл. ПЗБ), кавалак тонкага кужэльнага палатна, які жанчыны абмотвалі вакол галавы’ (чэрв., пухав., калінк., Сл. ПЗБ), ст.-бел. наметь (XVI–XVII стст.) ’шацёр’, укр. намет, наміт ’шацёр, палатка’, рус. намёт ’сховішча, навес, шацёр’, польск. namiot ’палатка, шацёр, полаг’. Старабеларускае слова лічыцца запазычаннем з польскай (Жураўскі, SOr, 1961, 1, 40); адносна абрадавага ручніка і накрыцця галавы замужніх жанчын гэта меркаванне цяжка было б прыняць, паколькі ў польск. мове для слова namiot такіх значэнняў не фіксуецца. Фасмер (3, 41) прымае самастойнае развіццё ад на і метать, аспрэчваючы больш раннюю этымалогію, якая выводзіць усходнеславянскае і польскае слова ў значэнні ’шацёр’ з іран., афган, namd ’лямец’. Літ. nuometas ’накрыццё галавы з тонкага палатна’. Буга (Rinkt., 2, 502) лічыць запазычаннем з усходнеславянскіх моў. Пра магчымасць самастойнага ўтварэння слова намёт сведчыць наяўнасць аманімічных форм ад мятаць, напр., намёт ’кошык на рыбу’ (Бяльк.), ’падатак’ (Нас.), рус. намёт ’паветка’, ’капна’ і інш. Гл. наметка і.

Намёт2 ’гурба, сумёт’ (Юрч. СНС), рус. намёт ’тс’. Да мне- ці (гл.), намятиць, параўн. таксама на́мець ’тс’ (ТС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)