дамасе́д

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. дамасе́д дамасе́ды
Р. дамасе́да дамасе́даў
Д. дамасе́ду дамасе́дам
В. дамасе́да дамасе́даў
Т. дамасе́дам дамасе́дамі
М. дамасе́дзе дамасе́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дамасе́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які любіць сядзець дома, мала бывае на людзях.

Ён апошнія гады зрабіўся дамаседам.

|| ж. дамасе́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дамасе́д м. домосе́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дамасе́д, ‑а, М ‑дзе, м.

Пра таго, хто мала бывае на людзях і праводзіць свой вольны час дома. З суседзямі асаблівай дружбы не было, пісьменнік стаў дамаседам, чытаў і пісаў у сваёй каморцы. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дамасе́д ’дамасед’ (БРС). Рус. домосе́д, укр. домосі́д. Параўн. далей славац. domased ’тс’, чэш. domased ’лежань’. Трубачоў (Эт. сл., 5, 68) лічыць гэтыя словы прасл., аналогія ёсць у лац. мове (domisēda). Шанскі лічыць, што гэта, магчыма, толькі ўсх.-слав. утварэнні; гл. Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 168.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

домосе́д дамасе́д, -да м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сяду́н, седуна́, мн. седуны́, седуно́ў, м. (разм.).

Нерухавы чалавек; чалавек, які вядзе маларухомы лад жыцця, пасіўны, бяздзейны; дамасед.

Ён не с., каб дома заставацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дамасе́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Жан. да дамасед.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дамату́р ’дамасед’ (Нас., Сл. паўн.-зах.). Як мяркуе Кюнэ (Poln., 51), гэта запазычанне з польск. domator ’дамасед’, якое, паводле Брукнера (93), ад польск. dom, але трансфармаванае паводле лац. слоў, на ‑tur.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дама... (гл. дома...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «дома...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: дамарослы, дамасед, даматканы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)