дамаві́на
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
дамаві́на |
дамаві́ны |
| Р. |
дамаві́ны |
дамаві́н |
| Д. |
дамаві́не |
дамаві́нам |
| В. |
дамаві́ну |
дамаві́ны |
| Т. |
дамаві́най
дамаві́наю |
дамаві́намі |
| М. |
дамаві́не |
дамаві́нах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
дамаві́на, -ы, мн. -ы, -ві́н, ж.
Доўгая скрыня з дошак, у якую кладуць нябожчыка для пахавання; труна.
Д. павольна плыла на плячах жывых.
◊
Хоць у дамавіну кладзі (разм.) — пра схуднелага, хваравітага чалавека.
|| прым. дамаві́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дамаві́на ж., разг. гроб м.;
◊ хоць у ~ві́ну кладзі́ — хоть в гроб клади́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дамаві́на, ‑ы, ж.
Спецыяльная скрыня, у якую кладуць нябожчыка для пахавання; труна. Каля белай дамавіны Апошнюю дань Дзеткі дораць і галосяць: «Мама, мама, устань!» Купала. Пятнаццаць свежых дамавін плылі на плячах жывых. Мёртвыя развітваліся з горадам, у якім яны абаранялі новае жыццё. Хомчанка.
•••
Хоць у дамавіну кладзі гл. класці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дамаві́на ’труна’ (БРС, Сцяшк.). Рус. домовина, домовище, укр. домовина ’тс’. Да дом; эўфемістычная назва. Гл. Фасмер, 1, 528; Трубачоў, Эт. сл., 5, 70–71.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
домови́на обл. дамаві́на, -ны ж., дамо́ўка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дамаўё, ‑я, н.
Абл. Дамавіна. У дамаўі Іванька ляжаў, склаўшы на грудзях высахлыя ручкі, вастраносенькі, белабрысы. Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Думаўё ’дамавіна’ (Касп., Сл. паўн.-зах.). З *domovьje; параўн. слав. *domovina, *domovišče ’жыллё’ (гл. у Трубачова, Эт. сл., 5, 70–71), якія ўжываюцца і ў значэнні ’дамавіна’. Гл. яшчэ Фасмер, 1, 528 (пад домови́на, домови́ще). Эўфемістычная назва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
буцве́ць, ‑ее; незак.
Разм. Трухлець, парахнець, гнісці, прэць. Зруб на новую хату стаіць з забітымі вокнамі. Няма грошай, каб скончыць будоўлю. Таму і стаіць і буцвее, як дамавіна, той зруб. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дамо́ўка, ‑і, ДМ ‑моўцы; Р мн. ‑мовак; ж.
Абл.
1. Хата, дом, прытулак; гаспадарка. Гаварылі, што пан .. [Седасу] падараваў зямлі, і ён мае намер завесці ўласную дамоўку. Чорны. Праляталі чародкі дзікіх качак, спяшаючыся да дажджу знайсці сабе дзе-небудзь у чаротах дамоўку. Васілевіч.
2. Труна, дамавіна. Не часалі дамоўкі яму [гусляру] сталяры, Не заплакалі бліжнія вочы. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)