гра́мата

‘дакумент, пісьмо’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. гра́мата гра́маты
Р. гра́маты гра́мат
Д. гра́маце гра́матам
В. гра́мату гра́маты
Т. гра́матай
гра́матаю		 гра́матамі
М. гра́маце гра́матах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

гра́мата

‘уменне чытаць і пісаць’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. гра́мата
Р. гра́маты
Д. гра́маце
В. гра́мату
Т. гра́матай
гра́матаю
М. гра́маце

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

берасця́ны берестяно́й;

○ ~ны́я гра́маты — берестяны́е гра́моты

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дакуме́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Дзелавая папера, што пацвярджае права на што-н.

Апраўдальны д.

Д. аб адукацыі.

2. Пасведчанне, што пацвярджае асобу прад’яўніка.

Праверка дакументаў.

3. Пісьмовыя помнікі, якія сведчаць пра гістарычныя падзеі.

Старажытнабеларускія граматы — гістарычныя дакументы.

Архіўныя дакументы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дэпані́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

1. Унесці (уносіць) дэпазіт.

2. Перадаць (перадаваць) на захаванне. Дэпаніраваць ратыфікацыйныя граматы.

[Ад лац. deponere.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́нятка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Невялікі ўрывак, выпіска з якога‑н. тэксту. Вынятка з кнігі, з граматы, з пратакола.

2. Выкінутая, прапушчаная частка тэксту; купюра. Выняткі цэнзуры.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пісьменнік ’той, хто піша літаратурныя творы’ (ТСБМ, Гарэц.), ’граматны’ (Касп.) < пісьме́нны ’які ўмее чытаць і пісаць, граматны’ (ТСБМ, Мядзв., Гарэц., Варл.) і суф. ‑нік са значэннем носьбітаў адпаведнай прыметы. Параўн. ст.-рус. письменникъ ’граматы чалавек’ (1686).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

залата́р, ‑а, м.

1. Уст. Майстар па вырабу розных рэчаў з золата; ювелір. З граматы 1499 г. нам вядома, што ў гэты час сярод рамеснікаў Мінска налічвалася значная колькасць залатароў. «Беларусь».

2. Даўнейшая іранічная назва асенізатара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

берасця́ны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да бяросты; зроблены з бяросты. Берасцяны кошык. Берасцяная труба. Берасцяны дзёгаць. □ Я хацеў табе сёння Ліст пісаць на кары берасцянай, Як пісалі калісьці Каханым сваім Палачане. Лойка.

•••

Берасцяныя граматы гл. грамата.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цямля́к, цемляка, м.

Пятля з рэменя, стужкі і пад. на ручцы шпагі, шаблі, якая надзяваецца на руку пры карыстанні зброяй. У дзеда захавалася шмат цікавых рэчаў з часоў рэвалюцыі і вайны: ордэны і медалі, граматы, чырвонаармейскія зорачкі, будзёнаўскі шлем, шашка з раменным цемляком і ножкамі. Хомчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)