гне́ў
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
гне́ў |
| Р. |
гне́ву |
| Д. |
гне́ву |
| В. |
гне́ў |
| Т. |
гне́вам |
| М. |
гне́ве |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
гнеў, гне́ву, м.
Пачуццё моцнага абурэння, злосці.
Прыйсці ў г.
Колькі гневу было за крытыку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гнеў (род. гне́ву) м.
1. гнев, негодова́ние ср.;
2. разг. оби́да ж. (чаще переводится конструкцией с гл.);
яго пакрытыкава́лі, дык ко́лькі гне́ву было́ — его́ покритикова́ли, так он стра́шно разоби́делся;
◊ змяні́ць г. на мі́ласць — смени́ть гнев на ми́лость;
не ў г. хай бу́дзе ска́зана — не в оби́ду будь ска́зано
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гнеў, гневу, м.
Пачуццё моцнага абурэння, стан раздражнення, злосці. Словы сыпаліся і сыпаліся з усіх бакоў. Тут былі і ўедлівыя жарты, і абурэнне, і праўдзівы гнеў. Дуброўскі. Алесь прыйшоў у гнеў, у дзікі, І ў абурэнне, жаль вялікі, Катоў ён бедных б’е, ганяе. Колас.
•••
Змяніць гнеў на міласць гл. змяніць.
Не ў гнеў хай будзе сказана гл. быць.
Ні гневу ні ласкі — а) пра бесхарактарнага чалавека. У нашай Параскі ні гневу ні ласкі. Прыказка; б) пра абыякавасць да каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гнеў ’гнеў’ (БРС). Параўн. рус. гнев, укр. гніе, чэш. hněv, в.-луж. hněw, н.-луж. gniw, балг. гняв, макед. гнев, ст.-слав. гнѣвъ і г. д. Прасл. *gněvъ. Гэта вытворнае ад дзеяслова gněvati (sę) ’гнявіць, гневацца’ (гл. Трубачоў, Эт. сл., 6, 170). Паходжанне самога дзеяслова не вельмі яснае. Агляд версій гл. у Трубачова, там жа, 168–170. Параўн. яшчэ Мартынаў, ЭИРЯ, Н, 1962, 55–57. Фасмер (1, 420), улічваючы рус. дыял. гнев ’гніль’, ц.-слав. гнѣвъ ’тс’, лічыў магчымай роднасць з *gniti ’гніць’. Да *gněvъ адносяцца і шматлікія вытворныя яшчэ праславянскай эпохі: гне́ўны, гняві́ць і інш. (прасл. *gnevьnъ, *gněviti і г. д.; агляд гл. у Трубачова, там жа, 168–170).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
угне́ваны, -ая, -ае.
Якога ўвялі ў гнеў, які выяўляе гнеў.
У. сусед.
У. голас.
|| наз. угне́ванасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
угне́вацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.
Увайсці ў вялікі гнеў; раззлавацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загне́вацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).
Прыйсці ў гнеў, пачаць гневацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абура́льны, -ая, -ае.
Які выклікае гнеў, абурэнне.
А. ўчынак.
|| наз. абура́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абурэ́нне, -я, н.
1. гл. абу́рыць.
2. Вельмі моцнае незадавальненне, гнеў.
Выказаць сваё а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)