гармо́нія, -і, ж.
1. Зладжанасць, узаемная адпаведнасць у спалучэнні чаго-н.
Г. гукаў.
Г. святла і ценю.
Г. інтарэсаў.
2. Раздзел тэорыі музыкі, вучэнне аб правільнай пабудове сугучнасцей у кампазіцыі (спец.).
|| прым. гармані́чны, -ая, -ае (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гармо́нія ж., в разн. знач. гармо́ния;
г. — аддзе́л тэо́рыі му́зыкі — гармо́ния — разде́л тео́рии му́зыки;
г. фа́рбаў — гармо́ния кра́сок;
душэ́ўная г. — душе́вная гармо́ния;
г. гу́каў — гармо́ния зву́ков
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гармо́нія, ‑і, ж.
1. Мілагучнасць, складнасць, прыемнасць гучання. Гармонія верша. Гармонія гукаў.
2. Зладжанасць, узаемная адпаведнасць асобных якасцей, прадметаў, з’яў, частак цэлага. Гармонія фарбаў. Гармонія зместу і формы. Гармонія жыцця.
3. Аддзел тэорыі музыкі, вучэнне аб правільнай пабудове сугучнасцей у кампазіцыі. Іменна гармонія зрабіла магчымымі трыумфы аркестравай музыкі. «Полымя».
[Ад грэч. harmonía — сувязь, сугучнасць, зладжанасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гармо́нія ’гармонія’ (БРС). Ст.-бел. гармония ’згода, гармонія’ (Булыка, Запазыч.). Запазычанне (як і рус. гармония) з польск. harmonia ’гармонія’ (пазней і ’музычны інструмент’, з XIX ст.). Гл. Фасмер, 1, 394; Шанскі, 1, Г, 31; Слаўскі, 1, 407. Польск. harmonia < лац. harmonia < грэч. ἁρμονία.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гармані́чны, -ая, -ае.
1. гл. гармонія.
2. Мілагучны, стройны.
Гарманічныя гукі.
3. Поўны гармоніі (у 1 знач.), стройнасці.
Гарманічныя рухі.
Гарманічныя фарбы.
|| наз. гармані́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гармо́ния в разн. знач. гармо́нія, -ніі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прад’яві́ць ’паказаць (дакумент і г. д.); заявіць’ (ТСБМ). З рус. предъяви́ть ’тс’ (Пацюпа, Гармонія, 11).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мілагу́чны ’прыемны на слых’ (ТСБМ). Наватвор У. Дубоўкі (Каўрус, ЛіМ, 11.3.1988, 6). Магчыма, паводле польск. miłodźwięk ’гармонія’ — калькай з н.-грэч. εὐφονία ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чарава́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. З вялікім чэравам, жыватом. А ў калгасным табуне, сярод яго разнамаснага пагалоўя, і цяпер яшчэ многа чараватых, трошкі няскладных цягавічкоў — конікаў і кабыл. Ракітны. // толькі ж. Груб. Цяжарная. Вядро вады на табурэце і больш, здаецца, нічога. Поўная гармонія з абарванай чараватай дзеўкай. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адпаведнасць, сугучнасць, супадзенне, гармонія
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)