гармо́нь ж., разг. гармо́нік, -ка м., гармо́нь, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гармо́нь, ‑і, ж.
Тое, што і гармонік (у 1 знач.). Разняў гармонь танкіст удалы Ды як націсне на басы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; незак., што.
Разм. Хмурыць (бровы). Змітро падае мне гармонь, супіць бровы: — Ты, музыкант, марш дамоў! Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гармо́ника ж., муз. гармо́нік, -ка м., гармо́нь, -ні ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гармо́шка ж., разг. гармо́нік, -ка м., гармо́нь, -ні ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гармо́ня ’гармонік’ (Сцяц.). Параўн. рус. дыял. гармония (СРНГ, 6, 145). Для рус. гармо́нь ’тс’. Шанскі (1, Г, 31) лічыць зыходным дыял. гармо́ния ’гармонік’. Гармо́нь, гармо́ня гэта «скарочаныя» формы да гармо́нія (гл.), запазычанага з польск. harmonia.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гармо́нік ’гармонік’ (БРС, Касп., Шат.), ’малы губны гармонік’ (Сцяц.). Дысіміляцыяй (м — н > м — л) з гармо́нік узнікла гармо́лік (Шат.); параўн. рус. дыял. гармо́ль ’тс’ (СРНГ, 6, 144). Рус. гармо́ника, гармо́нь. Запазычанне з ням. Harmonika (< англ.). Гл. Фасмер, 1, 394; Шанскі, 1, Г, 30. Няясна, як у бел. мове ўзнікла слова м. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гармо́нік м.
1. гармо́ника ж.; гармо́шка ж., гармо́нь ж.;
2.: ~кам гармо́шкой; гармо́никой;
бо́ты ~кам — сапоги́ гармо́шкой (гармо́никой);
○ губны́ г. — губна́я гармо́ника (гармо́шка)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гармані́сты ’гарманіст’ (Шат., Касп., Сцяшк.). Параўн. рус. гармони́ст. Да гармонь (гл.). Цікавым тут з’яўляецца словаўтваральны тып на ‑істы, які, паводле Мартынава (Лекс. балтызмы, 25), узнік на аснове суфікса катэгорыі nomina agentis ‑tajь з далейшым упадабленнем да суфіксацыі прыметнікаў на ‑істы (сляды балтыйскага ўплыву, паводле Мартынава, тут носяць вельмі апасродкаваны характар). У літаратурнай мове — гарманіст (БРС, таксама Сцяшк.); параўн. і рус. гармони́ст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бас, ‑а; мн. басы, ‑оў; м.
1. Самы нізкі мужчынскі голас. Машына павезла іх у стэп. Калі яна неўзабаве спынілася, густы бас Бурмакова прагучаў па-маладому звонка. — Прыехалі! Шыцік. // Спявак з такім голасам. Праз хвіліну нечакана, выразна і гучна загрымела музыка. Бас пачаў спяваць арыю Сусаніна. Шамякін.
2. Духавы або струнны музычны інструмент нізкага рэгістра. Аркестравыя балалайкі носяць назвы — прыма, секунда, альт, бас і кантрабас.
3. толькі мн. (басы́, ‑оў). Струны або клавішы музычнага інструмента, якія адзываюцца нізкім гукам. Разняў гармонь танкіст ўдалы Ды як націсне на басы. Колас. Доўга яшчэ гудзелі трубным гулам басы ўнутры раяля. Хомчанка.
[Іт. basso.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)