ганаро́вы

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ганаро́вы ганаро́вая ганаро́вае ганаро́выя
Р. ганаро́вага ганаро́вай
ганаро́вае		 ганаро́вага ганаро́вых
Д. ганаро́ваму ганаро́вай ганаро́ваму ганаро́вым
В. ганаро́вы (неадуш.)
ганаро́вага (адуш.)		 ганаро́вую ганаро́вае ганаро́выя (неадуш.)
ганаро́вых (адуш.)
Т. ганаро́вым ганаро́вай
ганаро́ваю		 ганаро́вым ганаро́вымі
М. ганаро́вым ганаро́вай ганаро́вым ганаро́вых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шэры́ф², -а, мн. -ы, -аў, м.

У мусульман: ганаровае званне асобы, якая нібыта вядзе сваё паходжанне ад Магамета.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

по́куць, -і, мн. -і, -ей, ж.

Ганаровае месца ў хаце за сталом пад абразамі.

Першы сноп жыта ставяць на п.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

геро́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Храбры, самаадданы чалавек, які зрабіў, робіць подзвігі.

Г.

Вялікай Айчыннай вайны.

Г. працы.

2. Галоўная дзеючая асоба літаратурна-мастацкага твора.

Г. рамана.

3. чаго. Асоба, што ўвасабляе ў сабе характэрныя рысы эпохі, асяроддзя.

Г. нашага часу.

4. каго-чаго. Чалавек, які чым-н. вылучыўся, які з’яўляецца прадметам захаплення.

Г. дня.

○

Герой Беларусі — найвышэйшая ўзнагарода Рэспублікі Беларусь за выключныя заслугі перад дзяржавай і грамадствам.

Герой Савецкага Саюза — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР за выключную доблесць і гераізм.

Герой Сацыялістычнай Працы — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР за выдатныя дасягненні ў галіне народнай гаспадаркі і культуры.

Горад-герой — ганаровае званне, прысвоенае гарадам, насельніцтва якіх праявіла масавы гераізм і мужнасць у абароне Радзімы ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Крэпасць-герой — ганаровае званне, прысвоенае Брэсцкай крэпасці за абарону і мужнасць у гады Вялікай Айчыннай вайны.

|| ж. гераі́ня, -і, мн. -і, -раінь.

◊

Маці-гераіня — ганаровае званне, якое прысвойвалася ў СССР шматдзетным маці, якія выхавалі не менш як 10 дзяцей.

|| прым. геро́йскі, -ая, -ае (да 1 знач.).

Г. ўчынак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дзе́яч, -а, мн. -ы, -аў, м.

Чалавек, які праявіў сябе ў якой-н. грамадскай дзейнасці.

Дзяржаўны д.

Дзеячы культуры.

Заслужаны д. навукі (ганаровае званне).

|| ж. дзяя́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

По́куць ’кут у хаце, дзе віселі абразы і стаяў стол’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’галоўны кут у хаце’ (Сцяшк. Сл.), ’ганаровае месца ў куце пад абразамі’ (Нас.), по́кут, по́куць ’тс’ (Бяльк.), по́куць, по́куцье ’тс’ (ТС). Укр. по́куть, по́куття ’тс’, рус. покуть ’тс’. Этнаграфічныя адпаведнікі ёсць у ст.-швед. drotsäte ’ганаровае месца’ < швед. дыял. dröste ’лаўка ля сцяны насупраць уваходных дзвярэй; ганаровае месца’; літ. krikštãsuolė ’ганаровае месца, дзе дзве лавы сыходзяцца за сталом, утвараючы кут’, таксама krikštãsuolis ’тс’, рус. красный угол ’тс’ (Непакупны, Общ. лекс., 56–57). Ад по- і кут (гл.), да семантыкі гл. кут ’пачэснае месца ў хаце’ (Шат.), першапачаткова, відаць, ’найбольш абароненае месца’, як бачна з пакутаць ’загарадзіць’, гл. кутаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ты́тул¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Ганаровае радавое або дараванае дваранскае званне, якое падкрэслівае прывілеяванае становішча асобы.

Т. графа.

Т. князя.

2. Званне, якое прысвойваецца каму-н. у гонар прызнання яго заслуг.

Т. чэмпіёна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ганаро́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які карыстаецца пашанай; пачэсны. Ганаровы госць.

2. Які даецца, прысвойваецца за вялікія заслугі. Ганаровая грамата. Ганаровае званне. // Які выбіраецца ў знак павагі, пашаны. Ганаровы прэзідыум. Ганаровы старшыня. // Які з’яўляецца выражэннем гонару, праводзіцца ў знак павагі. Ганаровая варта. Ганаровы прыём.

3. Які робіць гонар каму‑н. Ганаровае прызначэнне. Ганаровы абавязак. Ганаровая смерць. // Які не парушае годнасці каго‑, чаго‑н. Ганаровы мір.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шэры́ф ​1, ‑а, м.

Службовая асоба ў графствах Англіі, у ЗША і Ірландыі, якая мае адміністрацыйныя і судовыя паўнамоцтвы.

[Англ. sheriff.]

шэры́ф ​2, ‑а, м.

Ганаровае званне мусульманіна, які быццам бы вядзе сваё паходжанне ад Магамета.

[Арабск. sâfīf.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мірза́, ‑ы, м.

1. Тытул члена царскага дома ў некаторых народаў Усходу. // Асоба, якая носіць гэты тытул.

2. Пачэснае, ганаровае абазначэнне вышэйшых чыноў у некаторых народаў Усходу. // У цюркскіх народаў дарэвалюцыйнай Расіі — буйныя феадалы.

3. Сакратар, пісар, перапісчык у некаторых народаў Усходу.

[Перс. mīrzā.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)