гайдама́к

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. гайдама́к гайдама́кі
Р. гайдама́ка гайдама́каў
Д. гайдама́ку гайдама́кам
В. гайдама́ка гайдама́каў
Т. гайдама́кам гайдама́камі
М. гайдама́ку гайдама́ках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

гайдама́к, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Украінскі казак 17 і 18 стст., удзельнік народнавызваленчай барацьбы супраць польскіх памешчыкаў.

2. Салдат нацыяналістычных атрадаў у час грамадзянскай вайны ва Украіне ў 1918—1920 гг.

|| прым. гайдама́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гайдама́к м., ист. гайдама́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гайдама́к ист. гайдама́к, -ка м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гайдама́к, ‑а, м.

1. Удзельнік народна-вызваленчай барацьбы на Правабярэжнай Украіне і поўдні Беларусі супраць польска-шляхецкага прыгнёту ў 18 ст.

2. Салдат асобых конных часцей контррэвалюцыйнай Цэнтральнай украінскай рады, а таксама розных контррэвалюцыйных атрадаў Пятлюры і Скарападскага ў перыяд грамадзянскай вайны 1918–20 гг. І вось разбіты гайдамакі, Пятлюра ледзь уцёк. Броўка.

[Тур. haydamak.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гайдама́к ’гайдамак’ (БРС), гайдама́ка ’разбітны чалавек, гуляка, п’яніца’ (Нас., Мал.), гайдама́чыць ’весці марнатраўнае жыццё’, ’мантачыць’ (Нас.). Рус. гайдама́к. Запазычанне з укр. гайдама́ка, а гэта з тур. hajdamak ’грабежнік’. Гл. Фасмер, 1, 383 (там і іншая літ-ра).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Адгайдама́шыць ’моцна адлупцаваць’ (Яўс.) да гайдамак. Параўн. абгайдамашыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Абгайда́машыць ’абабраць каго-небудзь, абтрэсці’ (Яўс.) да гайдамак. Параўн. адгайдамашыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перагайдама́чыць ’перавесці ў чужыя рукі; перамарнатравіць, прамантачыць дабро (грошы)’ (Нас.). Да пера- і гайдама́к (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)