Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́ечны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
га́ечны |
га́ечная |
га́ечнае |
га́ечныя |
| Р. |
га́ечнага |
га́ечнай
га́ечнае |
га́ечнага |
га́ечных |
| Д. |
га́ечнаму |
га́ечнай |
га́ечнаму |
га́ечным |
| В. |
га́ечны (неадуш.)
га́ечнага (адуш.) |
га́ечную |
га́ечнае |
га́ечныя (неадуш.)
га́ечных (адуш.) |
| Т. |
га́ечным |
га́ечнай
га́ечнаю |
га́ечным |
га́ечнымі |
| М. |
га́ечным |
га́ечнай |
га́ечным |
га́ечных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га́ечны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гайкі, прызначаны для яе. Гаечная разьба. Гаечны ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́йка, -і, ДМ га́йцы, мн. -і, га́ек, ж.
Металічная дэталь з адтулінай, што мае вінтавую разьбу для накручвання на штон.
◊
Аслаблі гайкі ў каго (разм., іран.) — пра таго, хто не мае волі, не здольны дзейнічаць.
Падкруціць (закруціць) гайку (гайкі) (разм.) — павялічыць патрабаванні, зрабіць іх больш строгімі.
|| прым. га́ечны, -ая, -ае.
Гаечная разьба.
Г. ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
францу́зскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да Францыі, французаў, які належыць, уласцівы ім. Французская мова. Французская літаратура.
•••
Французская булка — невялікая белая булка прадаўгаватай формы.
Французскі абцас — высокі, тонкі, выгнуты абцас.
Французскі замок — дзвярны аўтаматычны замок.
Французскі ключ — а) ключ для французскага замка; б) ключ для адшрубоўвання гаек; гаечны ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ключ¹, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Металічная прылада для адмыкання і замыкання замка.
К. ад клеці.
2. Прылада для завінчвання і адвінчвання гаек, адкаркоўвання чаго-н., для заводкі чаго-н. і пад.
Гаечны к.
К. для механічнай цацкі.
3. перан. Тое, што служыць для разгадкі, разумення каго-, чаго-н., для авалодання чым-н.
К. шыфру.
|| памянш. клю́чык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 2 знач.).
|| прым. ключавы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ключ, ‑а, м.
1. Металічная прылада для замыкання і адмыкання замка. Ключ ад кватэры. □ Жанчына дастала аднекуль з сваёй адзежы ключ і адамкнула дзверы. Чорны.
2. Прылада для ўмацавання або адкручвання чаго‑н., для прывядзення ў рух розных механізмаў. Гаечны ключ. Завесці гадзіннік ключом. // Прыстасаванне для нацягвання струн у музычных інструментах.
3. перан. Сродак, магчымасць для разгадкі, разумення каго‑, чаго‑н., для авалодання чым‑н. Марксісцка-ленінскі светапогляд з’яўляецца адзіным ключом для правільнага раскрыцця зместу драматычнага твора. «Беларусь». // Сістэма абазначэння літар, лічбаў і пад., на якой асноўваецца чытанне шыфраваных тэкстаў. Ліў дождок, а Якаўлеў усё даваў мне настаўленні, правяраў, ці добра я запомніў ключ шыфра, ці не забыў яўкі, якой-небудзь дробязі. Анісаў. // Збор адказаў у задачніку, а таксама падрадковыя тлумачэнні да замежнага тэксту.
4. Найбольш важнае ў ваенных адносінах месца, авалоданне якім адкрывае доступ куды‑н., забяспечвае перамогу.
5. Спец. Выключальнік для хуткага замыкання і разрыву ланцуга перадатчыка пры тэлеграфнай і радыётэлеграфнай сувязі.
6. Знак у пачатку нотнага радка, які ўмоўна паказвае на ноту, ад вышыні якой залежыць вышыня і размяшчэнне наступных нот. Скрыпічны ключ. Басовы ключ. // Рытм, кірунак, характэрны для літаратурнага твора ў цэлым. Зусім непрыкметна.. Куляшоў пераводзіць гучанне верша ў новы рытмічны ключ — анапест. Бярозкін. Уся стылістыка.. верша з моцнымі трагедыйнымі матывамі вытрымана ў адным эмацыянальным ключы. Бугаёў.
7. У архітэктуры — верхні клінападобны камень, якім заканчваецца арка, скляпенне.
8. Чарада птушак (гусей, жураўлёў і пад.), якія ляцяць клінам. Гаманлівыя птушак ключы Паляцелі на поўдзень даўно. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ключ
I (род. ключа́) м., в разн. знач. ключ;
~чы ад се́йфа — ключи́ от се́йфа;
францу́зскі к. — францу́зский ключ;
га́ечны к. — га́ечный ключ;
к. да шы́фру — ключ к ши́фру;
знайсці́ к. да разуме́ння гэ́тага пыта́ння — найти́ ключ к понима́нию э́того вопро́са;
знайсці́ (падабра́ць) к. — найти́ (подобра́ть) ключ
II (род. ключа́) м., муз. ключ;
скрыпі́чны к. — скрипи́чный ключ;
басо́вы к. — басо́вый ключ
III (род. ключа́) м. (расположение птиц в полёте) кося́к, верени́ца ж.
IV (род. ключа́) м.
1. архит. (камень, замыкающий свод) ключ;
2. (в крыше) стропи́ло ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)