відно́², -а́, н.
Світанне, досвітак.
Маці ўстала яшчэ да відна.
Ад відна да цямна (з усходу да заходу сонца, з ранку да вечара).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
відно́
‘досвітак’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
відно́ |
| Р. |
відна́ |
| Д. |
відну́ |
| В. |
відно́ |
| Т. |
відно́м |
| М. |
відне́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
відно́¹, безас., у знач. вык.
1. Пра наяўнасць дастатковага святла, асвятлення дзе-н.
На вуліцы ўжо было в.
2. Тое, што і відаць (у 1 і 3 знач.).
З-за пылу было не в. дарогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
відно́
прыслоўе, утворана ад прыметніка
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| відно́ |
відне́й |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
відно́
пабочнае слова
Крыніцы:
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
відно́ I
1. безл. в знач. сказ. светло́;
на дварэ́ ста́ла зусі́м в. — на дворе́ ста́ло совсе́м светло́;
2. безл. (можно видеть, понять) ви́дно;
з-за пы́лу даро́гі было́ не в. — из-за пы́ли не́ было ви́дно доро́ги;
3. (быть очевидным) ви́дно, заме́тно; я́вствовать;
было́ в., што чалаве́к перажы́ў не́шта ця́жкае — бы́ло ви́дно (заме́тно), что челове́к пе́режи́л что́-то тяжёлое;
з гэ́тага было́ в. — из э́того бы́ло ви́дно (заме́тно, я́вствовало)
відно́ II ср. рассве́т м., заря́ ж.;
мы нія́к не маглі́ дачака́цца відна́ — мы ника́к не могли́ дожда́ться рассве́та;
◊ ад відна́ да відна́ — от зари́ до зари́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
відно́ 1, безас. у знач. вык.
1. Пра наяўнасць дастатковага святла, асвятлення; светла. Пачынае вечарэць, і пакой напаўняе шэры змрок. Толькі каля акна, дзе я сяджу з кніжкай, яшчэ відно. Каршукоў. На вуліцы ўжо было відно. Прачыналася ў скверы птаства. Сабаленка. Хоць.. [маладзік] быў і тоненькі-вузенькі, як сярпок без ручкі, усё-такі ад яго было.. відно. Гартны.
2. Тое, што і відаць (у 1, 3 знач.). Уперадзе.. ішла машына, пылу давала столькі, што дарогі не відно было. Кулакоўскі. Адразу было відно, што.. [Стафанковіч] штосьці цяжкае перажыў апошнімі часамі. Чорны.
відно́ 2, ‑а́, н.
Світанне, досвітак. Пад самую раніцу.. [Лёня] прачнуўся і ніяк не мог дачакацца відна. Ваданосаў.
•••
Ад відна (і) да цямна — з усходу да заходу сонца, з ранку да вечара. Мужчыны.. і жанчыны.. ад відна да цямна працавалі на лузе. Паслядовіч.
Да відна — да світання, да ўсходу сонца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Відно́ ’светла, ясна’ (КТС, БРС; лаг., КЭС) ’світанне’ (КТС), выдно́ ’святло’ (Клім.). Укр. видно́ ’светла’; ’відаць’; ’відавочна’, рус. видно ’відаць, відавочна, мабыць’, польск. widno ’светла’; ’відаць’, чэш. vidno ’ясна’; ’відавочна’, славац. vidno ’яснае, дзёнае святло’; ’відавочна’, макед. видно. Прыслоўе ўтворана ад прыметніка vidьnъ < vid‑. Да від (гл.). У некаторых гаворках лексема відно ўжо стала субстантывізаваным прыметнікам і ўспрымаецца як назоўнік; параўн. драг. стань на выдні́ ’стань на святле’. У гаворках лексема відно сустракаецца з экспрэсіўнымі суфіксамі: відню́сенько (Сцяшк. МГ), ві́днінька (Бяльк.). Гл. відна 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
відно́-відню́сенька
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| відно́-відню́сенька |
- |
- |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
віднава́та, безас., у знач. вык.
Не зусім цёмна, крыху відно.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)