відне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.
1. безас. Світаць; святлець.
На ўсходзе ўжо віднела.
Пачынае в.
2. Віднецца, станавіцца відным, бачным.
Уперадзе віднее жытнёвае поле.
|| зак. павідне́ць, -е́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
відне́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
відне́е |
відне́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
відне́ў |
відне́лі |
| ж. |
відне́ла |
| н. |
відне́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
відне́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
відне́ць несов.
1. безл. рассвета́ть, света́ть, светле́ть;
2. быть ви́дным, видне́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
відне́ць, ‑ее; незак.
1. безас. Світаць; святлець. На ўсходзе ўжо віднела. □ [Тодар:] — А цяпер мне ўжо і на дамоўку пара, скора віднець пачне. Кулакоўскі.
2. Віднецца, станавіцца відным, бачным. Віднеюць неба, горы, поле Праз лісцяў сець. Багдановіч. А там далей доўгі шнур віднее з жытцом. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Відне́ць ’світаць, святлець, днець, займацца на дзень’; ’віднецца, паказвацца, станавіцца відным’ (БРС, КТС, Шат., Касп., Сцяшк. МГ, Бяльк.). Укр. видніти ’світаць, святлець’, виднітися ’віднець, віднецца’, рус. кур., арл., калуж., йонаўск. видне́ть ’світаць’, польск. widnieć ’быць відным’; ’світаць’, славац. vidnieť (sa), мар. rozvidniť se ’тс’. Паўночнаславянскае ўтварэнне на ‑ěti ад vidьnъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
светле́ть несов. святле́ць, відне́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
завідне́ць, ‑ее; безас. зак.
Разм. Пачаць віднець, світаць. Красанок чакаў, калі ж завіднее. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разві́ньваць ’світаць’ (Сцяшк. Сл.). Узнікла як дыялектны варыянт слова разві́дніваць ’світаць’ (гарад., Сл. ПЗБ). Гл. відне́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
світа́нне, ‑я, н.
1. Час перад усходам сонца, калі пачынае віднець; самы пачатак раніцы. На світанні, на зары У зялёным гушчары, Дзе мох сцелецца рабы, Паспрачаліся грыбы. Танк. Нават і не заўважыла Ірына, як адляцела бесклапотнае дзявоцтва, з песнямі, з пагулянкамі, познімі карагодамі, з лёгкімі і мінучымі дзявочымі крыўдамі, з вясновымі світаннямі. Лынькоў. // Стан паводле знач. дзеясл. світаць. Світанне доўга не магло адолець змроку. Мележ. Над поплавам цадзілася, распаўзалася світанне. М. Ткачоў.
2. перан. Пачатак, ранні перыяд чаго‑н. А перамогі незабыўны час айчыне даў цудоўнае світанне. Дубоўка. Даўно мінула маё світанне. Мінае мой поўдзень, мінае мой дзень. Вярцінскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)