вянча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

Уступаць у шлюб паводле царкоўнага абраду.

|| зак. павянча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і звянча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. вянча́нне, -я, н.

|| прым. вянча́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вянча́цца

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. вянча́юся вянча́емся
2-я ас. вянча́ешся вянча́ецеся
3-я ас. вянча́ецца вянча́юцца
Прошлы час
м. вянча́ўся вянча́ліся
ж. вянча́лася
н. вянча́лася
Загадны лад
2-я ас. вянча́йся вянча́йцеся
Дзеепрыслоўе
цяп. час вянча́ючыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

вянча́цца

1. несов., церк. венча́ться;

2. несов., страд. венча́ться; см. вянча́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вянча́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Прымаць царкоўны абрад шлюбу.

2. Зал. да вянчаць.

•••

Вянчацца на царства — каранавацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

павянча́цца гл. вянчацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

звянча́цца гл. вянчацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

каранава́цца, ‑нуюся, ‑нуешся, ‑нуецца; зак. і незак.

Вянчацца на царства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

венча́ться

1. сов. и несов. (короноваться) ист. каранава́цца, вянча́цца;

2. сов. (соединиться церковным браком) звянча́цца, павянча́цца, узя́ць шлюб;

3. несов. (соединяться церковным браком) вянча́цца, браць шлюб;

4. несов., перен. уве́нчвацца;

5. страд. каранава́цца; см. венча́ть​ 1, 3, 4.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жані́цца, жанюся, жэнішся, жаніцца; незак.

Браць жонку, станавіцца жанатым, сямейным. Ішлі гады, дзеці іх раслі, жаніліся, выходзілі замуж — і хатка выцягвалася па вуліцы ў абодва бакі. Ракітны. // з кім. Разм. Вянчацца, уступаць у шлюб. Мартын і не думаў жаніцца з .. [Аўгінняй] і наогул аб жаніцьбе ён не думае. Колас. // Спраўляць вяселле. Жэняцца — скачуць, разводзяцца — плачуць. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ца́рства, ‑а, н.

1. Дзяржава, якой кіруе цар. Маскоўскае царства. □ — Ах, — кажа .. [царская дачка], — муж мой нарачоны, зноў ідзе на наша царства вялікае войска. Якімовіч.

2. Праўленне цара (царыцы); цараванне.

3. перан.; чаго або якое. Сфера, вобласць прыроды; свет. Жывёльнае царства. □ Вялікі цяністы, шырока раскінуты па абодва бакі дарогі, .. [сад] стварае цудоўную панараму багатага расліннага царства. «Беларусь». Незлічонае птушынае царства на розныя галасы славіла радасць існавання, першы майскі дзень. Мележ. А ледзь толькі з поўдня ці захаду дыхне цёплы ветрык і ў памякчэўшым паветры закружацца «белыя мухі», мяккім абрусам засцілаючы наваколле, як усё падводнае царства прыходзіць у рух. Матрунёнак. // Месца, дзе пануюць або пераважаюць тыя ці іншыя з’явы; адна з сфер рэчаіснасці. Царства вятроў. □ — Зараз я вас у грыбное царства завязу, — сказаў дзядзька Мікола. Хомчанка. І амаль кожны назаве ў ліку тых, хто назаўсёды застаўся ў памяці, свайго першага бібліятэкара, чалавека, які навучыў нас любіць літаратуру, дапамог пазнаць невычэрпныя духоўныя скарбы, які ўпершыню адкрыў нам чароўныя таямніцы кніжнага царства. «Звязда». Усюды бярвенні — доўгія і кароткія, тоўстыя і тонкія. Штабялямі складзены дошкі. Сапраўднае царства драўніны! В. Вольскі.

•••

Бабскае царства (іран.) — аб пераважнай большасці жанчын дзе‑н.

Вечнае царства — пра рай.

Вянчацца на царства гл. вянчацца.

Мёртвае царства (нар.-паэт.) — пра той, замагільны свет.

Пусціць (адправіць) у царства нябеснае — забіць, застрэліць. [Таццяна:] — Уцякаў, сволач. Пусціла ў царства нябеснае... Навуменка.

Соннае царства — спакой, цішыня, калі ўсе спяць.

Трыдзевятае (трыдзесятае) царства (нар.-паэт.) — вельмі далёкая краіна, зямля.

Царства нябеснае каму — ужываецца пры ўпамінанні нябожчыка як нежаданне яму замагільнага жыцця. Стараста ўздыхнуў. — Добрая жанчына была Хрысціна. Царства ёй нябеснае, — і перахрысціўся. Нізавошта загінула... Шамякін.

Цёмнае царства — сімвал невуцкага, некультурнага, коснага грамадскага асяроддзя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)