вы́смаркацца гл. смаркацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́смаркацца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́смаркаюся |
вы́смаркаемся |
| 2-я ас. |
вы́смаркаешся |
вы́смаркаецеся |
| 3-я ас. |
вы́смаркаецца |
вы́смаркаюцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́смаркаўся |
вы́смаркаліся |
| ж. |
вы́смаркалася |
| н. |
вы́смаркалася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́смаркайся |
вы́смаркайцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́смаркаўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́смаркацца сов., разг. вы́сморкаться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́смаркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Рэзкімі выдыхамі выдаліць макроту з носа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смарка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
Рэзкім выдыхам ачышчаць нос ад слізі.
|| зак. вы́смаркацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| аднакр. смаркану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́сморкаться разг. вы́смаркацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́смаркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Высмаркацца. Высмаркаць нос.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́сякацца ’высмаркацца’ (Янк. II, Мат. Гом.). Гл. вы́сякацца ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасняка́ць ’высмаркацца’ (свісл., Сцяшк. Сл.), карэліц. ’вычысціць нос’ (Сл. ПЗБ). Укр. сякати(ся) ’смаркацца, фыркаць’, польск. siąkać, славац. siakať ’тс’. Мацкевіч (Сл. ПЗБ, 3, 430) выводзіць бел. лексему з па‑ і польск. siąkać ’тс’. Устаўное ‑н‑ можна разглядаць як кампенсацыю пасля насавога ą. Аднак генетычна гэтыя лексемы ўзыходзяць да прасл. sęknęti (гл. Фасмер, 3, 826). Параўн. бел. прасякнуцца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сяка́ць ’смаркаць’ (Ян.), ся́каць ’тс’ (Сл. ПЗБ), ся́каты, ся́катэ ’смаркаць’ (кам., драг., Сл. ПЗБ; Нар. ск.); сняка́ць ’тс’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), часцей з прыстаўкай: высякаць ’высмаркаць’ (Янк. 2); сюды ж форма зак. тр. се́кнуць ’лінуць’ (ТС). Параўн. укр. ся́кати ’смаркаць’, рус. исся́кнуть ’высахнуць; вычарпацца’, стараж.-рус. сѧкнути ’тс’, польск. siąkać ’высыхаць; смаркаць’, в.-луж. sakać ’высыхаць, пераставаць цячы’, чэш. sákati ’паціху сцякаць, сачыцца’, славац. siahnuť ’перастаць цячы’, серб.-харв. усе́кнути ’смаркацца’, славен. usékniti se ’высмаркацца’, балг. се́кна ’перастаць цячы, высахнуць’, ’смаркацца’, дыял. со́кнам ’смаркацца’, макед. секне ’пераставаць цячы, высыхаць’, се секне ’смаркацца’. Прасл. *sęknǫti ’сачыцца; высыхаць’, роднаснае літ. sèkti ’апускацца’, лат. sĩkt‑ ’засыхаць’, с.-в.-ням. sîchte ’дробны’, ірл. sesc ’сухі, бясплодны’; да і.-е. *sek‑ ’сцякаць; пераставаць цячы’; гл. Фасмер, 3, 826; Траўтман, 256–257; Скок, 3, 216; Шустар-Шэўц, 1265; ЕСУМ, 5, 496; Глухак, 543; Борысь, 544.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)