Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наза́д нареч., в разн. знач. наза́д; (на прежнее место или в прежнее положение — ещё) обра́тно; (о движении — ещё) вспять;
азірну́цца н. — огляну́ться наза́д;
вярну́цца н. — верну́ться наза́д (обра́тно);
закла́сці ру́кі н. — заложи́ть ру́ки наза́д;
ты́дзень (таму́) н. — неде́лю (тому́) наза́д;
павярну́ць н. — поверну́ть наза́д (вспять);
◊ павярну́ць ко́ла гісто́рыі н. — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять;
браць — сло́ва н. брать сло́во обра́тно (наза́д);
крок напе́рад, два кро́кі н. — шаг вперёд, два ша́га наза́д
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Наўспяце́нь (ныўспяцень) ’наадварот’: прыставіць дзверы ныўспяцень (Бяльк.). Магчыма, да рус. вспять ’назад’ (да пята, гл. Фасмер, 3, 363); аднак, зыходзячы з ілюстрацыі і ўдакладнення рэдактараў слоўніка, якія дадалі значэнне ’ўгару, увысь, высока’, можна звязаць з успяць ’падняць угару’ (да пяць, пну, гл.). Прымаючы пад увагу магіл. на́піта, напята ’насцеж’ (гл.) і пятнік ’вушак, да каторага прыладжваюцца дзверы завесамі’, мае права на існаванне і іншая версія: да пята ’ніжняе гняздо, у якое ўстаўлялася драўляная вось дзвярэй’, тады наўспяцень значыла б ’не тым канцом восі (устаўлены дзверы)’ ці пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́ла ср.
1. колесо́;
махаво́е к. — махово́е колесо́;
2. круг м.; окру́жность ж.; кольцо́;
3. (группа людей, объединённых какими-л. связями) круг м.;
◊ зачарава́нае к. — заколдо́ванный круг;
к. фарту́ны — колесо́ форту́ны;
крыво́е к. — криво́е колесо́;
пя́тае к. ў во́зе — пя́тое колесо́ в теле́ге;
ні ў к. ні ў мя́ла — ни бо́гу све́чка ни чёрту кочерга́;
устаўля́ць па́лкі ў ко́лы — вставля́ть па́лки в колёса;
павярну́ць к. гісто́рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гісто́рыя ж., в разн. знач. исто́рия;
г. чалаве́цтва — исто́рия челове́чества;
законы ~рыі — зако́ны исто́рии;
вучы́ць ~рыю — учи́ть исто́рию;
г. белару́скай мо́вы — исто́рия белору́сского языка́;
сяме́йная г. — семе́йная исто́рия;
люблю́ слу́хаць ціка́выя ~рыі — люблю́ слу́шать интере́сные исто́рии;
○ г. хваро́бы — исто́рия боле́зни;
◊ ве́чная г. — ве́чная исто́рия;
до́ўгая г. — дли́нная исто́рия;
тра́піць у ~рыю — попа́сть (вли́пнуть) в исто́рию;
увайсці́ ў ~рыю — войти́ в исто́рию;
вось дык г.! — вот так исто́рия!;
пра гэ́та г. маўчы́ць — об э́том исто́рия ума́лчивает;
павярну́ць ко́ла ~рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
павярну́ць сов.
1. поверну́ть, сверну́ть, заверну́ть;
п. за ву́гал — поверну́ть (сверну́ть, заверну́ть) за́ угол;
2. поверну́ть;
п. антэ́ну — поверну́ть анте́нну;
3. поверну́ть, оберну́ть, обрати́ть; (вниз — ещё) наклони́ть;
п. твар да святла́ — поверну́ть (оберну́ть) лицо́ к све́ту;
п. гарма́ты на во́рага — поверну́ть (обрати́ть) пу́шки на врага́;
4. перен. (придать иной смысл) поверну́ть; (придать иное направление — ещё) оберну́ть;
п. жыццё па-но́ваму — поверну́ть жизнь по-но́вому;
п. спра́ву су́праць каго́-не́будзь — оберну́ть де́ло про́тив кого́-л.;
5. разг. употреби́ть, испо́льзовать, обрати́ть;
п. гро́шы на будо́ўлю шко́лы — испо́льзовать (употреби́ть) де́ньги на строи́тельство шко́лы;
6. (вверх дном) переверну́ть;
◊ п. ко́ла гісто́рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)