верхавы́

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. верхавы́ верхава́я верхаво́е верхавы́я
Р. верхаво́га верхаво́й
верхаво́е		 верхаво́га верхавы́х
Д. верхаво́му верхаво́й верхаво́му верхавы́м
В. верхавы́ (неадуш.)
верхаво́га (адуш.)		 верхаву́ю верхаво́е верхавы́я (неадуш.)
верхавы́х (адуш.)
Т. верхавы́м верхаво́й
верхаво́ю		 верхавы́м верхавы́мі
М. верхавы́м верхаво́й верхавы́м верхавы́х

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аргама́к, -а, мн. -і, -аў, м.

Старажытная назва ўсходніх пародзістых верхавых коней.

|| прым. аргама́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

берэ́йтар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Аб’ездчык верхавых коней, а таксама спецыяліст, які вучыць верхавой яздзе.

|| прым. берэ́йтарскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ска́чкі, -чак.

Від коннага спорту — спаборніцтвы на верхавых конях.

С. з перашкодамі.

|| прым. скакавы́, -а́я, -о́е.

С. конь.

Скакавыя спаборніцтвы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аргама́к, ‑а, м.

Старадаўняя назва ўсходніх пародзістых верхавых коней.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гу́нтэр, ‑а, м.

Парода дужых верхавых коней, якіх разводзяць у Англіі для спартыўнага палявання і скачак з перашкодамі.

[Англ. huter.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

страмянны́, ‑ога, м.

У Рускай дзяржаве 16–17 стст. — прыдворны, які даглядаў царскіх верхавых коней і суправаджаў цара на ўрачыстых выездах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ска́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Хуткая язда на кані; хуткі бег каня. На Міхаліне былі нагавіцы і дзве паласы з шатландкі, што ўтваралі нібы сукенку. Сапраўдны строй для скачкі не на жыццё, а на смерць, на злом галавы. Караткевіч.

2. звычайна мн. (ска́чкі, ‑чак). Спаборніцтвы на верхавых конях. Скачкі з перашкодамі. □ Ці помніце вы, як апісаны ў рамане [«Анна Карэніна»] скачкі? Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

конь, каня́; мн. ко́ні (з ліч. 2, 3, 4 кані́), ‑ей; м.

1. Буйная свойская аднакапытная жывёліна, якая выкарыстоўваецца для перавозкі людзей і грузаў, а таксама для верхавой язды. Запрагаць каня. Верхавы конь. Ехаць на кані. // Пакладаны самец гэтай жывёліны.

2. Шахматная фігура з галавой каня. Хадзіць канём.

3. Абабіты скурай брус на чатырох ножках для гімнастычных практыкаванняў. Практыкаванні на кані.

•••

Арабскі конь — адна з лепшых парод верхавых коней.

Быў конь, ды з’ездзіўся — тое, што і была кабылка, ды з’ездзілася (гл. кабылка).

На кані і пад канём — у самых разнастайных, прыемных і непрыемных сітуацыях (быць, пабываць і пад.).

Ні па кані, ні па аглоблях — не так, як хацелася (выйшла, атрымалася і пад.).

Па конях! — кавалерыйская каманда для пасадкі на коней.

Траянскі конь — ашуканства, падманныя дзеянні (са старажытнагрэчаскага падання аб узяцці Троі з дапамогай вялікага драўлянага каня, у сярэдзіне якога былі схаваны воіны).

Ход канём гл. ход.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)