бы́дла
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
бы́дла |
| Р. |
бы́дла |
| Д. |
бы́длу |
| В. |
бы́дла |
| Т. |
бы́длам |
| М. |
бы́дле |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бы́дла, -а, н.
1. зб. Буйная рагатая жывёла.
Гнаць б. ў поле.
2. перан. Пры выказванні зневажальных, пагардлівых адносін да каго-н. (разм., пагард.).
З дзяцінства ён толькі і чуў: «Мужык, б.».
|| прым. быдля́чы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бы́дла ср.
1. собир., разг. скот м., скоти́на ж.;
2. перен., прост., бран. (о человеке) скот м., скоти́на ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бы́дла, ‑а, н., зб. (рэдка).
Буйная рагатая жывёла. — Выганяй, выганяй, брат, быдла, — заўважыў дзядзька Марцін: — Сонца, унь, ужо высока над лесам стаіць. Колас. [Бацька:] — Чаго ж ты [Грышка] сярдуеш? Вось падрасцеш крыху, пачнеш быдла пасвіць, дык і перастануць свінапасам абзываць... Чарот. // Пры выказванні зневажальных, пагардлівых адносін да каго‑н. Саша з дзяцінства толькі і чуў: «мужык, быдла». Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бы́дла (засведчана з XV ст.; Булыка, Запазыч.). Укр. би́дло (з XV ст.), рус. дыял. бы́дло. Запазычанне з польск. bydło ’тс’ (*by‑dlo, да *byti ’быць’, гл. Слаўскі, 1, 52). Слаўскі, там жа; Рыхардт, Poln., 38; Кюнэ, Poln., 47; Рудніцкі, 121; Фасмер, 1, 258. Параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 243.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бы́дло собир., обл., бран. бы́дла нескл., ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
быдля́ і быдлё, ‑ляці, н., зб.
Разм. пагард. Тое, што і быдла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адурэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Які дайшоў да адурэння. А дзе абоз — бачу адзаду, здалёк: спуджаныя коні, адурэлае быдла, звар’яцелыя людзі. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
быдля́чы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае дачыненне да быдла. Гразь была густая, чорная, як дзёгаць, размешаная паляшуцкімі лапцямі, быдлячымі і конскімі нагамі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́злева ’аброк натурай’ (Нар. Гом.), мезлява ’падатак у Вялікім княстве Літоўскім у выглядзе скаціны, птушак, яек’, ’від абавязковай працы’ (Ябл., Вяржбоўскі, дыс.; Брукнер, Litwa), ст.-бел. мезлева, мезлива ’падатак за быдла’ (XV ст.). Балтызм. Параўн. літ. mẽzliava ’падатак, складчына’, лат. mezlava ’падатак’ (Карскі, Труды, 390; Булыка, Лекс. запазыч., 85; Лаўчутэ, Балтизмы, 94).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)