бу́ры, -ая, -ае.

1. Шаравата-карычневы.

Б. вугаль.

Бурыя тарфянікі.

2. Цёмнаруды з чырванаватым адлівам (пра масць жывёл).

Б. мядзведзь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бу́ры

‘колер’

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́ры бу́рая бу́рае бу́рыя
Р. бу́рага бу́рай
бу́рае		 бу́рага бу́рых
Д. бу́раму бу́рай бу́раму бу́рым
В. бу́ры (неадуш.)
бу́рага (адуш.)		 бу́рую бу́рае бу́рыя (неадуш.)
бу́рых (адуш.)
Т. бу́рым бу́рай
бу́раю		 бу́рым бу́рымі
М. бу́рым бу́рай бу́рым бу́рых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бу́ры I прил. (о цвете) бу́рый;

○ б. ву́галь — бу́рый у́голь;

б. жалязня́к — бу́рый железня́к;

б. мядзве́дзь — бу́рый медве́дь

бу́ры II, -раў (ед. бур м.) сущ., ист. бу́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́ры ​1, ‑ая, ‑ае.

Шаравата-карычневы. Бурыя скалы. Бурыя тарфянікі. □ Спіна ў ліня мае цёмна-бурую афарбоўку, бакі — бурыя ці зеленавата-жоўтыя з характэрным залацістым адценнем. Матрунёнак. Чорныя, як смоль, валасы і буры ад загару твар, высокі рост і магутныя плечы Арцёма вылучалі яго сярод астатніх у людскім патоку. Ваданосаў. // Цёмна-руды з чырванаватым адлівам (пра масць жывёл). Бурая карова. Буры мядзведзь.

•••

Буры жалязняк гл. жалязняк.

бу́ры ​2, ‑аў; адз. бур, ‑а, м.

Нашчадкі еўрапейскіх (пераважна галандскіх) каланістаў, якія асталяваліся на поўдні Афрыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бу́ры. Засведчана з XVI ст. (гл. Булыка, Запазыч., 53). Рус. бу́рый (з XII ст.), укр. бу́рий, польск. bury ’цёмна-шэры’, славац. burý. Зыходзячы з геаграфіі слова, лічаць, што гэта запазычанне з усх. моў (як і многія іншыя назвы колеру): з цюрк. (тур.) bur ’рыжай масці’ < перс. bōr ’гняды, рыжай масці’. Міклашыч, Türk. El., 1, 269; Nachtr., 1, 18; 2, 90; Міклашыч, 24; Корш, AfslPh, 9, 493 і наст.; Праабражэнскі, 1, 54. Але і тут ёсць няпэўнасці (гл. Слаўскі, 1, 51; Курыловіч, PF, 10, 335–336). Іншая версія: запазычанне з лац. burrus ’багровы’ (Бернекер, 102; Мацэнаўэр, LF, 7, 17 і наст.; Брукнер, 50). Махэк₁ (51–52) лічыў, што славац. burý (аб масці валоў) < рум. bur(ă) ’вол’ (а гэта з лац. burrus) і пасля пашырылася і ў іншых слав. мовах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цёмна-бу́ры тёмно-бу́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чо́рна-бу́ры чёрно-бу́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чырво́на-бу́ры кра́сно-бу́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жаўтава́та-бу́ры

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. жаўтава́та-бу́ры жаўтава́та-бу́рая жаўтава́та-бу́рае жаўтава́та-бу́рыя
Р. жаўтава́та-бу́рага жаўтава́та-бу́рай
жаўтава́та-бу́рае		 жаўтава́та-бу́рага жаўтава́та-бу́рых
Д. жаўтава́та-бу́раму жаўтава́та-бу́рай жаўтава́та-бу́раму жаўтава́та-бу́рым
В. жаўтава́та-бу́ры (неадуш.)
жаўтава́та-бу́рага (адуш.)		 жаўтава́та-бу́рую жаўтава́та-бу́рае жаўтава́та-бу́рыя (неадуш.)
жаўтава́та-бу́рых (адуш.)
Т. жаўтава́та-бу́рым жаўтава́та-бу́рай
жаўтава́та-бу́раю		 жаўтава́та-бу́рым жаўтава́та-бу́рымі
М. жаўтава́та-бу́рым жаўтава́та-бу́рай жаўтава́та-бу́рым жаўтава́та-бу́рых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

жо́ўта-бу́ры

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. жо́ўта-бу́ры жо́ўта-бу́рая жо́ўта-бу́рае жо́ўта-бу́рыя
Р. жо́ўта-бу́рага жо́ўта-бу́рай
жо́ўта-бу́рае		 жо́ўта-бу́рага жо́ўта-бу́рых
Д. жо́ўта-бу́раму жо́ўта-бу́рай жо́ўта-бу́раму жо́ўта-бу́рым
В. жо́ўта-бу́ры (неадуш.)
жо́ўта-бу́рага (адуш.)		 жо́ўта-бу́рую жо́ўта-бу́рае жо́ўта-бу́рыя (неадуш.)
жо́ўта-бу́рых (адуш.)
Т. жо́ўта-бу́рым жо́ўта-бу́рай
жо́ўта-бу́раю		 жо́ўта-бу́рым жо́ўта-бу́рымі
М. жо́ўта-бу́рым жо́ўта-бу́рай жо́ўта-бу́рым жо́ўта-бу́рых

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)