бу́ры, -ая, -ае.

1. Шаравата-карычневы.

Б. вугаль.

Бурыя тарфянікі.

2. Цёмнаруды з чырванаватым адлівам (пра масць жывёл).

Б. мядзведзь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бу́ры

‘колер’

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бу́ры бу́рая бу́рае бу́рыя
Р. бу́рага бу́рай
бу́рае		 бу́рага бу́рых
Д. бу́раму бу́рай бу́раму бу́рым
В. бу́ры (неадуш.)
бу́рага (адуш.)		 бу́рую бу́рае бу́рыя (неадуш.)
бу́рых (адуш.)
Т. бу́рым бу́рай
бу́раю		 бу́рым бу́рымі
М. бу́рым бу́рай бу́рым бу́рых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

бу́ры I прил. (о цвете) бу́рый;

○ б. ву́галь — бу́рый у́голь;

б. жалязня́к — бу́рый железня́к;

б. мядзве́дзь — бу́рый медве́дь

бу́ры II, -раў (ед. бур м.) сущ., ист. бу́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́ры ​1, ‑ая, ‑ае.

Шаравата-карычневы. Бурыя скалы. Бурыя тарфянікі. □ Спіна ў ліня мае цёмна-бурую афарбоўку, бакі — бурыя ці зеленавата-жоўтыя з характэрным залацістым адценнем. Матрунёнак. Чорныя, як смоль, валасы і буры ад загару твар, высокі рост і магутныя плечы Арцёма вылучалі яго сярод астатніх у людскім патоку. Ваданосаў. // Цёмна-руды з чырванаватым адлівам (пра масць жывёл). Бурая карова. Буры мядзведзь.

•••

Буры жалязняк гл. жалязняк.

бу́ры ​2, ‑аў; адз. бур, ‑а, м.

Нашчадкі еўрапейскіх (пераважна галандскіх) каланістаў, якія асталяваліся на поўдні Афрыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Буры (народнасць) 1/322, 408; 8/320

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

БУ́РЫ,

народ у Паўднёва-Афрыканскай Рэспубліцы, гл. Афрыканеры.

т. 3, с. 355

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

бу́ры

1. braun;

бу́ры ву́галь Bráunkohle f -, -n;

бу́ры мядзве́дзь Bráunbär m -en, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

бу́ры

(цюрк. bur, ад перс. bör)

шаравата-карычневы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Бу́ры. Засведчана з XVI ст. (гл. Булыка, Запазыч., 53). Рус. бу́рый (з XII ст.), укр. бу́рий, польск. bury ’цёмна-шэры’, славац. burý. Зыходзячы з геаграфіі слова, лічаць, што гэта запазычанне з усх. моў (як і многія іншыя назвы колеру): з цюрк. (тур.) bur ’рыжай масці’ < перс. bōr ’гняды, рыжай масці’. Міклашыч, Türk. El., 1, 269; Nachtr., 1, 18; 2, 90; Міклашыч, 24; Корш, AfslPh, 9, 493 і наст.; Праабражэнскі, 1, 54. Але і тут ёсць няпэўнасці (гл. Слаўскі, 1, 51; Курыловіч, PF, 10, 335–336). Іншая версія: запазычанне з лац. burrus ’багровы’ (Бернекер, 102; Мацэнаўэр, LF, 7, 17 і наст.; Брукнер, 50). Махэк₁ (51–52) лічыў, што славац. burý (аб масці валоў) < рум. bur(ă) ’вол’ (а гэта з лац. burrus) і пасля пашырылася і ў іншых слав. мовах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цёмна-бу́ры тёмно-бу́рый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)