будо́ўля, -і, мн. -і, -яў, ж.

1. гл. будаваць.

2. Будаўнічы аб’ект, а таксама тэрыторыя, дзе што-н. будуецца.

Працаваць на будоўлі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Будо́ўля

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Будо́ўля
Р. Будо́ўлі
Д. Будо́ўлі
В. Будо́ўлю
Т. Будо́ўляй
Будо́ўляю
М. Будо́ўлі

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

будо́ўля

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. будо́ўля будо́ўлі
Р. будо́ўлі будо́ўляў
Д. будо́ўлі будо́ўлям
В. будо́ўлю будо́ўлі
Т. будо́ўляй
будо́ўляю		 будо́ўлямі
М. будо́ўлі будо́ўлях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

будо́ўля ж., в разн. знач. стро́йка; строи́тельство ср.; (здания — ещё) возведе́ние ср.;

пачала́ся б. но́вага до́ма — начала́сь стро́йка (начало́сь строи́тельство, возведе́ние) но́вого до́ма;

працава́ць на ~лі — рабо́тать на стро́йке

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

будо́ўля, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. будаваць (у 1 знач.); будаўніцтва.

2. Будынак, збудаванне, будаўнічы аб’ект, а таксама тэрыторыя, дзе што‑н. будуецца. Высачэзны пад’ёмны кран з зашклёнай кабінай працягнуў рабрыстую стралу над будоўляй. Хадкевіч. А пакуль што гойдаюць сасоннік За Дзвіной асеннія вятры, Слухаюць пры вогнішчы гармонік Полацкай будоўлі жыхары. Калачынскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Будо́ўля ’будынкі; будаванне’ (БРС, Др.-Падб., Бяльк., Гарэц., Інстр. I, Нас.). Укр. буді́вля, польск. budowla. Няяснае слова. Сувязь з бу́да́, будава́ць, буды́нак бясспрэчная, але якая? Няясныя таксама адносіны паміж усх.-слав. і польскім словам. Брукнер, 46, лічыў, што польск. budowla (як і torgowla) з усх.-слав. моў. Лер-Сплавінскі, JP, 22, 111–117 (Studia, 184), думае, што budowla (суф. ‑owla) з’яўляецца польскім, не запазычаным словам.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

будава́ць, буду́ю, буду́еш, буду́е; буду́й; будава́ны; незак., што.

1. Узводзіць якое-н. збудаванне.

Б. дамы.

2. Майстраваць, выпускаць машыны і пад.

Б. камбайны.

3. перан. Ствараць, арганізоўваць.

Б. новае жыццё.

4. Намячаць, ствараць у думках планы, здагадкі і пад.

Б. планы.

5. Асноўваць, базіраваць на чым-н.

Б. сваё выступленне на канкрэтных прыкладах.

6. Выражаць, фармуляваць.

Правільна б. сказ.

7. Вычэрчваць якую-н. геаметрычную фігуру на аснове зададзеных памераў.

Б. трохвугольнік.

◊

Будаваць на пяску (неадабр.) — засноўваць на ненадзейных звестках.

Будаваць паветраныя палацы (іран.) — мроіць, планаваць нерэальнае, захапляцца нязбытнымі марамі.

|| зак. вы́будаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны (да 1—4 знач.), пабудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; наз. пабудо́ва, -ы, ж.

|| наз. будава́нне, -я, н. і будо́ўля, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грандыёзны, -ая, -ае.

Магутны, велічны.

Г. план.

Грандыёзная будоўля.

|| наз. грандыёзнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уда́рны², -ая, -ае.

1. Перадавы па выкананні планаў і норм, па прадукцыйнасці працы.

Ударная брыгада.

Ударная праца.

2. Першачарговы, неадкладны, а таксама прысвечаны вельмі важнай рабоце.

Ударная будоўля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асяло́к, -лка́, мн. -лкі́, -лко́ў, м.

1. Тачыльны дробназярністы камень, брусок.

2. Камень для выпрабавання каштоўных металаў.

3. перан. Сродак праверкі каго-, чаго-н.

Гэта будоўля — а. для маладога спецыяліста.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)