бра́т

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бра́т браты́
Р. бра́та брато́ў
Д. бра́ту брата́м
В. бра́та брато́ў
Т. бра́там брата́мі
М. бра́це брата́х
Кл. бра́це -

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

блізня́ты, -ня́т, адз. блізня́ і блізнё, -ня́ці, Т -нём, н.

Дзеці адной маці, якія нарадзіліся адначасова.

Нарадзіць блізнят.

Браты-б.

|| прым. блізня́чы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ско́са, прысл.

1. Скасіўшы вочы.

2. перан. Недаверліва, недружалюбна.

Браты не ладзяць між сабой, с. глядзяць адзін на аднаго.

3. Па дыяганалі, пад вуглом да прамога напрамку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адзінакро́ўны, -ая, -ае.

1. Які паходзіць ад аднаго бацькі, але розных маці (пра дзяцей).

Адзінакроўныя браты.

2. Які звязаны агульнасцю паходжання (пра аднапляменныя супольнасці, братэрскія народы і пад.).

Адзінакроўныя народы.

|| наз. адзінакро́ўе, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Тры́братдзеці ‘траюрадныя браты або сёстры’ (дзісн., Бел. дыял. 3). Слова, запісанае Я. Драздовічам у 20‑х гадах XX ст., спалучае лічэбнік тры (гл.) і вядомае ў смаленскіх гаворках словазлучэнне брат‑дети (брад‑дети) ‘дваюрадныя браты і сёстры’ (ССГ), параўн. збратдзетны ‘дваюрадны’ ў адносінах да дзяцей дзядзькі або цёткі (Панюціч, Лексіка, 35), гл. збратдзеці. Агульнае значэнне слова — ‘браты і сёстры ў трэцяй стрэчы’, гл. стрэча 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Відцы ў выразе «В етым доми и хати ёсь атцы и мати, Сёстры и браты, видцы, павидцы, Красныи дивицы…» (віц., Рам., 8). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апраста́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Вызваліць, ачысціць ад чаго‑н. Накінуліся браты на жабракову торбу і як бачыш усю апрасталі. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мужа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Праяўляць стойкасць, мужнасць у цяжкіх абставінах. Мужайцеся, браты! Знішчайце да канца Змяіных вырадкаў, патомкаў інквізіцый. А. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прабаўля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

Разм. Здабываць сродкі на пражыццё; карміцца, перабівацца. Другія браты не мелі сталай работы, прабаўляліся выпадковымі заробкамі. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фамілья́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., з кім і без дап.

Разм. Фамільярна паводзіць сябе. [Аляксей:] — Браты — братамі, а ку мам фамільярнічаць ніяк не [прынята]... Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)