блю́да

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. блю́да блю́ды
Р. блю́да блю́д
блю́даў
Д. блю́ду блю́дам
В. блю́да блю́ды
Т. блю́дам блю́дамі
М. блю́дзе блю́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

блю́да, -а, М -дзе, мн. -ы, блюд, н.

Вялікая талерка круглай або авальнай формы, на якой падаецца да стала смажаніна, печыва і пад.

Фарфоравае б.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

блю́да ср. (посуда) блю́до

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

блю́да, ‑а, М ‑дзе, н.

Неглыбокая пасудзіна круглай або авальнай формы, на якой падаецца да стала смажаніна, печыва, фрукты і пад. Столік у зальчыку гнуўся ад блюд са смажаным, вараным, печаным, ад бутэлек з півам і віном. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Блю́да (БРС, Бяльк.). Ст.-рус. блюдо (памянш. блюдьце), таксама блюды (род. блюдъве), рус. блю́до, укр. блю́до, польск. bluda, ст.-слав. блюдо, блюдъ, серб.-харв. бљу̏до, бљӳда, параўн. і луж. blido ’стол’. Слав. blʼudo (< *bi̯udo). Старое запазычанне з гоц. biuþs ’блюда, міска’. Бернекер, 64; Майе, RS, 7, 29; Брукнер, AfslPh, 42, 142; Праабражэнскі, 1, 31; Фасмер, 1, 178. Не пераконваюць спробы даць славянскую этымалогію (напр., Абнорскі, РФВ, 73, 82 і наст.). Параўн. яшчэ блю́дка (Шат.), блю́дачка, блю́дца (Касп.), блю́дко, блю́дца (Сцяшк. МГ), блю́дзька (Бяльк.), сподак’. Некаторыя з гэтых слоў русізмы (напр., блю́дка, так лічыць Шат.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мандрыгу́лі ’блюда з салёных агуркоў’ (Касп.). Скажонае з мандрагора ’красаўка, Atropa belladonna’. Параўн. таксама польск. madrygała ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ку́шанье ср.

1. (блюда) стра́ва, -вы ж.;

2. (пища, еда) е́жа, род. е́жы ж., яда́, род. яды́ ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разно́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да разносу, прызначаны для разносу (у 1 знач.). Разноснае блюда.

2. Звязаны з продажам уразнос, прызначаны для такога продажу. Разносны тавар.

3. Які служыць для рэгістрацыі выходнай карэспандэнцыі. Разносная кніга.

4. Разм. Які змяшчае рэзкую крытыку. Разносны артыкул.

5. Спец. Які перавышае дазволеную разлікам колькасць абаротаў рухавіка, выклікаючы разбурэнне частак машыны. Разносная скорасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

блю́до ср.

1. (посуда) тале́рка, -кі ж., блю́да, -да ср.;

2. (кушанье) стра́ва, -вы ж.;

обе́д из трёх блюд абе́д з трох страў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пря́ность

1. (чего-л.) вастрыня́, -ні́ ж., рэ́зкасць, -ці ж.;

пря́ность блю́да вастрыня́ стра́вы;

2. (приправа) во́страя прыпра́ва;

пе́рец отно́сится к пря́ностям пе́рац нале́жыць да во́стрых прыпра́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)