блука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Бязмэтна хадзіць, гуляць.
Б. па вуліцы.
2. Пераязджаць з месца на месца, хадзіць у пошуках каго-, чаго-н.
Б. па свеце.
3. перан. Пераходзіць з аднаго прадмета на другі, не спыняючыся на чым-н. (пра погляд, вочы, думкі).
Блукаюць думкі.
|| наз. блука́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
блука́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
блука́ю |
блука́ем |
| 2-я ас. |
блука́еш |
блука́еце |
| 3-я ас. |
блука́е |
блука́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
блука́ў |
блука́лі |
| ж. |
блука́ла |
| н. |
блука́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
блука́й |
блука́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
блука́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
блука́ць несов.
1. броди́ть;
б. па ле́се — броди́ть по́ лесу;
2. (ходить в поисках дороги) блужда́ть, плута́ть;
3. (странствовать) блужда́ть, скита́ться; (бродить без дела) шата́ться;
4. перен. (о мыслях, улыбке и т.п.) броди́ть, блужда́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
блука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Бязмэтна хадзіць, гуляць. Блукаць па лесе. Блукаць па пакоях. □ За сялом, за гарой, Ад змяркання блукаю да раніцы. Гілевіч. З гадзіну блукалі мы па вуліцы, прыглядаючыся к сотням машын, што стаялі ля тратуара. Лынькоў. // Перамяшчацца, знаходзіцца ў руху, узнікаць і прападаць. Блукаюць цені. На вуснах блукала ўсмешка. □ За белымі хмарамі блукаў сонны імглісты месяц. Пестрак. Наперадзе, недзе далёка, блукалі невядомыя агні. Лупсякоў.
2. Пераходзіць, пераязджаць з месца на месца ў пошуках каго‑, чаго‑н. Блукаць па свеце. □ Назаўтра Мікола блукаў па спустошаным і спаленым горадзе, шукаў знаёмых. Якімовіч. Міцю маркотна. Ні разу сёлета не блукаў па грыбовішчах. Навуменка. [Мужчыны] доўга блукалі па балоце, абрасіліся наскрозь і, мокрыя, стаялі цяпер у нерашучасці. Пальчэўскі.
3. перан. Пераходзіць з аднаго прадмета на другі, не спыняючыся на чым‑н. (пра погляд, вочы, думкі). Невідушчы позірк.. [маці] блукае па столі, а слых пакутліва хоча ўлавіць ціхую размову ў хаце. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Блука́ць. Рус. блука́ть, укр. блука́ти, польск. błąkać się, чэш. blúkat (se) і г. д. Славянскае новаўтварэнне да blǫditi (гл. блудзі́ць). Адносіны blǫditi: blǫkati такія ж, як, напр., у польск. brudzić: brukać ’пэцкаць’. Іншая версія: дэкампазіцыя з слав. *ob‑lǫkati (да *lǫk‑ ’дуга, крывізна’). Параўноўваюць таксама з лат. blañkstît ’пайсці ўбок’, blañkstîtiês ’бадзяцца, бяздзельнічаць’. Фасмер, 1, 178; Бернекер, 62; Буга, РФВ, 70, 101; Слаўскі, 1, 36; Рудніцкі, 150; Махэк₂, 58. Параўн. яшчэ блука́цца ’блукаць, бадзяцца’ (Бяльк., Нас., Касп.), блукня́цца (Нас.), блакуня́цца (Касп.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заблука́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
1. Блукаючы, зайсці куды-н.
2. перан. Пачаць блукаць.
На губах заблукала ўсмешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скита́ться несов. бадзя́цца, блука́ць; вандрава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
брадзі́ць¹, браджу́, бро́дзіш, бро́дзіць; незак.
1. Хадзіць у розных напрамках; блукаць.
Цэлы дзень брадзіў па лесе.
2. Пракладваць брод (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мы́каться прост. гарава́ць; (скитаться) блука́ць, бадзя́цца;
мы́каться по све́ту блука́ць па све́це;
мы́каться по чужи́м лю́дям гарава́ць (блука́ць) па чужы́х людзя́х.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
валачы́цца, -лачу́ся, -ло́чышся, -ло́чыцца; незак.
1. Цягнуцца па зямлі.
2. Блукаць, бадзяцца (разм.).
3. за кім. Заляцацца (разм., неадабр.).
За ёй валочыцца кінамеханік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)