бзы́каць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ае; незак. (разм.).
Утвараць крыламі спецыфічны гук (пра некаторых насякомых).
|| аднакр. бзы́кнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не.
|| наз. бзы́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бзы́каць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
бзы́каю |
бзы́каем |
| 2-я ас. |
бзы́каеш |
бзы́каеце |
| 3-я ас. |
бзы́кае |
бзы́каюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
бзы́каў |
бзы́калі |
| ж. |
бзы́кала |
| н. |
бзы́кала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
бзы́кай |
бзы́кайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
бзы́каючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
бзы́каць несов., разг. жужжа́ть, зуде́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бзы́каць, ‑ае; незак.
Разм. Утвараць крыламі спецыфічны гук (пра некаторых насякомых). Заклапочана гулі чмялі, бзыкалі авадні і мухі. Сачанка. // Пра падобныя гукі, якія ўтвараюцца пры палёце куль, пра гук верацяна, круцёлкі і пад. Над хлопцамі паблізу бзыкалі кулі. Мележ. Пад роўнае сынава чытанне бзыкала звонка ў руках у Агапы лёгкае верацяно. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бзы́каць ’гудзець’, таксама бзыча́ць, бзыя́ць (БРС, Сцяшк. МГ, Сцяц.). Гукапераймальнае ўтварэнне. Параўн. укр. бзича́ти, польск. bzikać, чэш. bzikati, bzučeti і г. д. Гл. Фасмер, 1, 164; Слаўскі, 53; падрабязна Махэк₂, 79. Сюды з іншай семантыкай бзы́каць ’злавацца, хвалявацца і бегаць’ (Шат.), бзды́каць ’бегаць з месца на месца’ (Бяльк.). Але бел. бзік (БРС), бзікава́ты ’з норавам, з дзівацтвамі’ (БРС, Бяльк.), рус. бзик ’дзівацтва’ запазычаны прама з польск. bzik, bzikowaty. Гл. Шанскі, 1, Б, 113.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бзы́кнуць, ‑не; зак.
Разм. Аднакр. да бзыкаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бзы́канне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. бзыкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бзы́нкаць, ‑ае; незак.
Разм. Тое, што і бзыкаць (пра насякомых). З паўгадзіны ў хаце было так ціха, што чуваць было, як бзынкалі мухі. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Кзык ’шум, гудзенне; насякомае’ (Нас.). Гэта слова можна разглядаць як кантамінацыю гзіціся (гл.) (< польск. gzić się ’гізаваць’) і бзыкаць (гл.) ’гудзець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)