бато́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бато́н бато́ны
Р. бато́на бато́наў
Д. бато́ну бато́нам
В. бато́н бато́ны
Т. бато́нам бато́намі
М. бато́не бато́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бато́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Белы хлеб прадаўгаватай формы.

2. Прадукт харчавання акруглай прадаўгаватай формы.

|| памянш. бато́нчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Шакаладны б.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бато́н бато́н, -на м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бато́н м., в разн. знач. бато́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бато́н, ‑а, м.

Белы хлеб прадаўгаватай формы. Кавалак батона.

[Фр. bâton — палка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Бато́н. Бел. бато́н, укр. бато́н, мабыць, з рус. бато́н (а гэта з франц. bâton ’палка, жазло’, гл. Шанскі, 1, Б, 57).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сцвісці́, 1 і 2 ас. не ўжыв., сцвіце́; зак. (разм.).

Наскрозь пакрыцца цвіллю, сплеснець.

Батон сцвіў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наразны́, ‑ая, ‑ое.

Які мае на сабе нарэзы, нарэзку; які зроблены пры дапамозе нарэзкі. Наразны карабін. // З надрэзамі. Наразны батон.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напо́перак, прысл. і прыназ. (разм.).

1. прысл. Па шырыні чаго-н., ушырыню; упоперак.

Разрэзаць батон н.

2. прысл. Наперакор, не згаджаючыся з кім-н.

Гаварыць н.

3. прыназ з Д. Насуперак каму-, чаму-н.

Н. волі бацькі.

Н. жаданням.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сухі́, -а́я, -о́е.

1. Не мокры, не замочаны.

Сухая кашуля.

Сухое сена.

2. Пазбаўлены вільгаці, не сыры.

Сухія дровы.

С. клімат.

С. вецер.

3. Які страціў свежасць, сакавітасць, мяккасць, высахлы або высушаны; прыгатаваны ў выглядзе парашку, канцэнтрату.

С. батон.

Сухія яблыкі.

Сухое малако.

С. кісель.

4. Пазбаўлены спажыўных сокаў, засохлы, амярцвелы; які не дзейнічае, высах з-за якой-н. хваробы, атрафіраваны.

С. куст малін.

С. корань.

Сухая рука.

5. Які праводзіцца, робіцца або праходзіць, працякае пры адсутнасці вільгаці, вадкасці; без вадкіх выдзяленняў.

Сухая тынкоўка.

С. кашаль.

6. Нішчымны, без нічога (пра хлеб).

Есці с. батон.

7. Які мае сухарлявы склад цела, хударлявы.

С. стары.

8. перан. Пазбаўлены душэўнай цеплыні, дабрыні; неласкавы.

С. чалавек.

С. тон (непрыветны).

9. перан. Скупы, лаканічны.

С. пералік фактаў.

10. Пра гукі: пазбаўлены гучнасці, мяккасці.

С. лязгат металу.

11. Пра ліку гульні: такі, пры якім той, хто прайграў не атрымаў ніводнага ачка.

Прайграць матч з сухім лікам.

◊

Сухі закон — забарона гандляваць моцнымі алкагольнымі напіткамі.

|| памянш. сухе́нькі, -ая, -ае (да 1 і 7 знач.; разм.).

|| наз. су́хасць, -і, ж. (да 1—5, 7—10 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)