баля́са, -ы, мн. -ы, -ля́с, ж.
1. Точаны фігурны слупок у агароджы балконаў, тэрас і інш.
2. толькі мн. Агароджа з такіх слупкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
баля́са
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
баля́са |
баля́сы |
| Р. |
баля́сы |
баля́с |
| Д. |
баля́се |
баля́сам |
| В. |
баля́су |
баля́сы |
| Т. |
баля́сай
баля́саю |
баля́самі |
| М. |
баля́се |
баля́сах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
баля́са ж., архит. баля́сина
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баля́са, ‑ы, ж.
1. Точаны фігурны слупок у агароджы тэрас, балконаў і інш., які служыць для апоры поручняў і ўпрыгожання.
2. толькі мн. (баля́сы, ‑аў). Агароджа з такіх слупкоў. Гэта быў светлы і таксама прасторны пакой, разгароджаны балясамі, за якімі стаяў доўгі стол, абіты цыратаю. Колас. Якуб Сегень павіс тварам цераз трыбунныя балясы над натоўпам, каб прывітаць усіх ад імя пнівадзіцкіх калгаснікаў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Баля́са ’слупок для невысокай агароджы; шчыкеты’ (Шат.), ’точаны слупок у поручнях’ (Нас.), баля́сы ’агароджа, тын з слупікаў’ (Касп.), баля́с ’слупікі для агароджы’ (Касп.). Ст.-бел. баляс ’балюстрада’ (Булыка, Запазыч., гл. і Гіст. лекс., 98). Рус. баля́сы, укр. баля́си (ст.-укр. баляса і баляс з XVI ст.). Запазычанне праз польск. balas, balasa з італ. balaustro (Варш. сл., 1, 26; Брукнер, 12; Фасмер, 1, 119; Рыхардт, Poln., 32; Кюнэ, Poln., 43; Рудніцкі, 68). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 29–30.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баля́сіна ж., см. баля́са
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
баля́сина архит. баля́са, -сы ж., баля́сіна, -ны ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Баля́ска ’драбіны’ (Булг.). Вытворнае ад баля́са (гл.). Першапачаткова меліся на ўвазе перакладзіны (балясы) драбін.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Баля́скі ’зубы’ (Сцяц.). Метафара да баля́са ’слупок для агароджы і г. д.’ Першапачаткова, мабыць, ужывалася ў сэнсе ’рэдкія зубы’ (падобныя агароджы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
баля́сіна, ‑ы, ж.
1. Тое, што і баляса (у 1 знач.).
2. Жэрдка або дошка, якая аб’ядноўвае балясы і з’яўляецца поручнямі. І тут мне стукнула ў галаву думка: прамаршыраваць па балясіне моста. Якімовіч. Паклаўшы кнігу на балясіну, .. [Сцяпан] распаліў люльку, прайшоў у кут тэрасы, паглядзеў на веснічкі і далей, на дарогу. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)