бало́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бало́та |
бало́ты |
| Р. |
бало́та |
бало́т |
| Д. |
бало́ту |
бало́там |
| В. |
бало́та |
бало́ты |
| Т. |
бало́там |
бало́тамі |
| М. |
бало́це |
бало́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бало́та, -а, М -ло́це, мн. -ы, -ло́т, н.
1. Нізкае багністае месца са стаячай вадой.
Куп’істае б.
Вада патыхае балотам.
2. Вялікая гразь на вуліцы, у двары (разм.).
3. перан. Усё, што характарызуецца застоем, бяздзейнасцю, маральным падзеннем.
|| памянш. бало́тца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 1 знач.).
|| прым. бало́тны, -ая, -ае.
Балотная расліннасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бало́та ср.
1. прям., перен. боло́то;
тарфяно́е б. — торфяно́е боло́то;
абыва́цельскае б. — обыва́тельское боло́то;
2. разг. грязь ж.;
на ву́ліцы б. — на у́лице грязь;
◊ скаці́цца ў б. — скати́ться в боло́то;
ну яго́ ў б.! — ну его́ к чёрту!;
у ці́хім бало́це чэ́рці вяду́цца — посл. в ти́хом о́муте че́рти во́дятся;
б. без чо́рта не быва́е — погов. боло́то без чёрта не быва́ет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бало́та, ‑а, М ‑лоце, н.
1. Нізкае багністае месца, звычайна з стаячай вадой і вільгацелюбнай расліннасцю. Тарфяное балота. Багністае балота. Асушэнне балот. □ Ногі правальваліся.., гразлі ў ліпкай, цягучай твані балота. Лынькоў. Прастор, зарослы асакой, пераходзіць у куп’істае балота. Чорны.
2. толькі адз. Разм. Вялікая гразь на вуліцы, у двары. Балота скрозь на ўсім двары, Куды ні кінеш вокам — смецця горы. Корбан.
3. толькі адз.; перан. Усё, што характарызуецца застоем, адсутнасцю жывой дзейнасці, маральным падзеннем. Мяшчанскае балота. □ — Я да цябе параіцца прыйшоў, Андрэй, — сказаў Сымон. — Папаўся я ў такое балота, што не ведаю, як вылезці. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бало́та ’багна; гразь, балота’ (БРС, Шат., Нас., Чуд., Яшкін, Бяльк.), ’месца, дзе заўсёды стаіць вада’ (Інстр. I, 15), ’сенажаць, луг’ (Сцяц., Сцяшк.), ’лес, галоўным чынам балотны’ (Касп.). Рус. боло́то, укр. боло́то, польск. błoto, чэш. bláto, ст.-слав. блато, балг. бла́то, серб.-харв. бла̏то і г. д. Прасл. bólto. Бліжэй усіх стаіць да слав. слова алб. baltë ’ціна, твань, багна, гліна, зямля’ (ілір. паходжання: параўн. паўн.-італ. palta, ламбард. palta, п’емонт. pauta). Далей параўноўваюць літ. báltas ’белы’ (выходзіць, *bolto — спачатку ’белае, светлая багна, балота’). Балта-слав. *bālta‑ ’белы’; ’балота’ (гл. Траўтман, 25) далей звязваюць з *bēla‑ ’белы’ (слав. bělъ; Траўтман, там жа). Гл. яшчэ Бернекер, 70; Фартунатаў, AfslPh, 4, 579; Буга, РФВ, 67, 232; Фрэнкель, 30 (пад balà), 32 (пад bálti); Махэк₂, 55; Слаўскі, 1, 37; Фасмер, 1, 190. Падрабязна аб слав. bolto ў слав. мовах гл. Талстой, Геогр., 144–150 і наст. Сюды і бало́цвіна ’невялікае балота’ (Яшкін).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
балота, багна, дрыгва, твань; дрыгвянік, алёс (абл.) / мохавае: імшара, імшарына, імшарышча
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
чаро́цісты, -ая, -ае.
Парослы чаротам.
Чароцістае балота.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
імша́нік
‘мохавае балота’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
імша́нік |
імша́нікі |
| Р. |
імша́ніку |
імша́нікаў |
| Д. |
імша́ніку |
імша́нікам |
| В. |
імша́нік |
імша́нікі |
| Т. |
імша́нікам |
імша́нікамі |
| М. |
імша́ніку |
імша́ніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
тарфя́нік
‘тарфяное балота’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
тарфя́нік |
тарфя́нікі |
| Р. |
тарфя́ніку |
тарфя́нікаў |
| Д. |
тарфя́ніку |
тарфя́нікам |
| В. |
тарфя́нік |
тарфя́нікі |
| Т. |
тарфя́нікам |
тарфя́нікамі |
| М. |
тарфя́ніку |
тарфя́ніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
гаці́ць, гачу́, га́ціш, га́ціць; незак., што.
Рабіць гаць, пракладваць дарогу цераз балота ці гразкае месца.
Г. балота.
|| зак. загаці́ць, -гачу́, -га́ціш, -га́ціць; -га́чаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)