бале́ць², -е́ю, -е́еш, -е́е; незак., за каго-што (разм.).
Востра перажываць за поспехі ці няўдачы спартыўнай каманды, за выступленне спартсмена і пад.
Б. за зборную краіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бале́ць¹, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -лі́ць; незак.
1. Выклікаць адчуванне болю.
Сэрца баліць.
Баліць (безас.) пад лыжачкай.
Душа баліць (перан.).
2. перан. Хваляваць, турбаваць.
Шчыраму сэрцу і чужая болька баліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бале́ць
‘пра адчуванне болю’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
балі́ць |
баля́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
бале́ў |
бале́лі |
| ж. |
бале́ла |
| н. |
бале́ла |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бале́ць
‘за каго, што’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
бале́ю |
бале́ем |
| 2-я ас. |
бале́еш |
бале́еце |
| 3-я ас. |
бале́е |
бале́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
бале́ў |
бале́лі |
| ж. |
бале́ла |
| н. |
бале́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
бале́й |
бале́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
бале́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бале́ць I несов.
1. боле́ть;
у яго́ балі́ць галава́ — у него́ боли́т голова́;
2. перен. (беспокоить) волнова́ть, трево́жить;
гэ́та яму́ не ве́льмі балі́ць — э́то его́ не о́чень трево́жит;
3. в знач. безл. сказ. боле́ть; бо́льно;
балі́ць пад лы́жачкай — боли́т под ло́жечкой;
баля́ць ву́шы — бо́льно уша́м;
балі́ць рука́ — бо́льно руке́;
◊ душа́ (сэ́рца) балі́ць — душа́ (се́рдце) боли́т;
ні свярбі́ць ні балі́ць — ни хо́лодно ни жа́рко;
няха́й яго́ галава́ балі́ць — пусть он ду́мает; э́то его́ забо́та;
гавары́ць язы́к не балі́ць — посл. говори́ть язы́к не боли́т; язы́к без косте́й;
ад цяпло́сці не баля́ць ко́сці — посл. пар косте́й не ло́мит
бале́ць II несов., спорт., разг. (за каго, што) боле́ть (за кого, что);
б. за «Дына́ма» — боле́ть за «Дина́мо»
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бале́ць, ‑ліць; незак.
1. Выклікаць адчуванне фізічнага болю (пра якую‑н. частку цела). У Тарэнты пачынае балець галава, яму робіцца горача. Галавач. Кандрату Назарэўскаму балела рана на назе. Чорны. Эх, і цяжка касцом... рукі, плечы баляць... Чарот. / у безас. ужыв. Баліць у баку. □ Толькі пакутлівая грымаса застыла на.. [хлапчуковым] твары; відаць, яму вельмі балела. Марціновіч.
2. перан. Хваляваць, турбаваць. Цяпер тое, што баліць аднаму, трывожыць усіх, а што радуе грамаду — цешыць і аднаго. Бядуля. Шчыраму сэрцу і чужая болька баліць. З нар.
•••
Душа баліць гл. душа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бале́ць. Рус. боле́ть, укр. болі́ти, польск. boleć, чэш. boleti, серб.-харв. бо̀љети і г. д. Прасл. bolěti, bolějǫ ’хварэць, балець’. Словы без пэўнай этымалогіі. Знаходзяць роднаснасць з ст.-в.-ням. balo ’зло’, ст.-ісл. bǫl, ст.-англ. bealu, гоц. balwjan ’мучыць’. Фасмер, 1, 191; Файст., 79. Агляд іншых версій гл. Фасмер, 1, 191; Слаўскі, 1, 40.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
балець, смылець, шчымець; садніць (абл.) / ад холаду: заходзіцца; ныць, пячы, гарэць, калоць, ламаць, тузаць, развальвацца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
адбале́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лі́ць; зак.
Перастаць балець, супакоіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
забале́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лі́ць; зак.
Пачаць балець.
Забалелі вочы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)