ба́зіс, -у, м.

1. Тое, што і база (у 1 і 2 знач.).

2. Сукупнасць пэўных вытворчых адносін, якія вызначаюць эканамічную структуру грамадства і характар надбудовы.

|| прым. ба́зісны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ба́зіс

‘эканамічная структура грамадства’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. ба́зіс
Р. ба́зісу
Д. ба́зісу
В. ба́зіс
Т. ба́зісам
М. ба́зісе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ба́зіс

‘апорная частка калоны’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ба́зіс ба́зісы
Р. ба́зіса ба́зісаў
Д. ба́зісу ба́зісам
В. ба́зіс ба́зісы
Т. ба́зісам ба́зісамі
М. ба́зісе ба́зісах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ба́зіс, -су м., в разн. знач. ба́зис; (эк., архит. — ещё) ба́за ж.;

эканамі́чны б. — экономи́ческий ба́зис;

падве́сці б. — подвести́ ба́зис;

б. кало́ны — ба́зис (ба́за) коло́нны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ба́зіс, ‑у, м.

1. Эканамічная структура грамадства на пэўным этапе яго развіцця. Сацыялістычны базіс.

2. Тое, што і база (у 2 знач.). 1903‑ці год. Зноў стачкі зліваюцца з палітычнай дэманстрацыяй, але на яшчэ больш шырокім базісе. Стачкі ахопліваюць цэлы раён, у іх удзельнічаюць больш сотні тысяч рабочых, масавыя палітычныя сходы паўтараюцца ў часе стачак у цэлым радзе гарадоў. Ленін.

3. У архітэктуры — тое, што і база (у 1 знач.). Базіс калоны.

[Ад грэч. basis — аснова, фундамент.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ба́зис​I эк. ба́зіс, -су м.;

подвести́ ба́зис падве́сці ба́зіс;

экономи́ческий ба́зис эканамі́чны ба́зіс.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ба́зис​II архит. ба́зіс, -су м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

паро́німы, ‑аў; адз. паронім, ‑а, м.

Словы, вельмі блізкія па марфалагічнаму складу і гучанню, але розныя па значэнню («база» і «базіс», «чалавечы» і «чалавечны»).

[Ад грэч. para — поруч і ónyma — імя, назва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надбудо́ва ж., в разн. знач. надстро́йка;

н. паве́рха — надстро́йка этажа́;

н. ўпрыго́жыла буды́нак — надстро́йка укра́сила зда́ние;

ба́зіс і н. — ба́зис и надстро́йка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

эканамі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да эканомікі (у 1 знач.), складае, утварае эканоміку. Эканамічны базіс. Эканамічная палітыка. Эканамічныя законы. // Які вызначаецца характарам адносін вытворчасці і размеркавання, выклікаецца гэтымі адносінамі. Эканамічны крызіс. Эканамічнае становішча рабочага класа пры капіталізме.

2. Які мае адносіны да арганізацыі і вядзення эканомікі. Эканамічны раён. Эканамічная нарада.

3. Звязаны з вывучэннем эканомікі (у 1, 3 знач.). Эканамічная геаграфія. // Атрыманы ў выніку рацыянальнага выкарыстання метадаў працы, новых матэрыялаў. Эканамічны эфект. // Матэрыяльны, грашовы; які вызначае чыё‑н. маёмаснае становішча, матэрыяльны дабрабыт. Ясь Ліскоўскі паставіў сабе мэту — ..адчыніць праявы музей. Не апошнюю ролю ў гэтай справе адыгрывалі і меркаванні пэўнай эканамічнай выгады. Колас.

4. Які дае эканомію (у 1 знач.), патрабуе найменшых затрат; выгадны ў гаспадарчых адносінах. Распрацоўваюцца новыя, усё больш дасканалыя і эканамічныя віды рэактараў. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)