аціра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. разм. Церціся аб што-н.
Сабака аціраўся ля ног.
2. Быць, знаходзіцца дзе-н., каля каго-н. без пэўнага занятку; хадзіць, швэндацца, нічога не рабіць (разм., пагард.).
А. каля начальства.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аціра́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
аціра́юся |
аціра́емся |
| 2-я ас. |
аціра́ешся |
аціра́ецеся |
| 3-я ас. |
аціра́ецца |
аціра́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
аціра́ўся |
аціра́ліся |
| ж. |
аціра́лася |
| н. |
аціра́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
аціра́йся |
аціра́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
аціра́ючыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аціра́цца несов., прост. пренебр. тере́ться, отира́ться; окола́чиваться;
лю́біць а. каля́ нача́льства — лю́бит тере́ться во́зле нача́льства;
а. каля́ магазі́на — окола́чиваться во́зле магази́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аціра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Церціся аб што‑н. Мітрафан пахіліўся і ўзяў за ашыйнік сабаку, які аціраўся ля ног. Самуйлёнак.
2. перан. Быць, знаходзіцца дзе‑н., каля каго‑н. без пэўнага занятку. Стасюк аціраўся каля вялікіх і ўсё дурыўся. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аціра́цца (экспр.) ’хадзіць без справы, гультайнічаць’ (КТС), рус. разм. отираться. Ад аціраць, церці, параўн. аціраць бакі ’марнатравіць час’ (Юрч. Фраз., I), церціся ’губляцца, прападаць, хадзіць без справы па суседзях’ (Шат.), церці час ’дарэмна губляць час’ (Шат.); апошняе адпавядае рус. терять время і, магчыма, тлумачыць паходжанне рус. терять ’губляць’ ад церці (тереть), сувязь якіх устанаўлівае Фасмер, 4, 50.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пааціра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. Ацірацца некаторы час дзе‑н. Паацірацца сярод людзей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
окола́чиватьсяII несов., прост. бадзя́цца, швэ́ндацца, аціра́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да абабіць (у 1–3 знач.).
•••
Абіваць парогі — шматразова паяўляцца дзе‑н., просячы або дамагаючыся чаго‑н.
Бокі абіваць — знаходзіцца дзе‑н. без справы; ацірацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлява́цца ’ацірацца, знаходзіцца’: у хаце тлююцца (чач., Жыв. сл.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бадзякава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.
Разм. Не займацца справай, ацірацца. — Што ж гэта вы, суседзі, тут бадзякуеце? — сказаў .. [Сахрон] да нас знарок весела і ўсміхнуўся ў свае густыя, парыжэлыя ад тытунёвага дыму вусы. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)