атра́д
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
атра́д |
атра́ды |
| Р. |
атра́да |
атра́даў |
| Д. |
атра́ду |
атра́дам |
| В. |
атра́д |
атра́ды |
| Т. |
атра́дам |
атра́дамі |
| М. |
атра́дзе |
атра́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пазапі́свацца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -аецца; -аемся, -аецеся, -аюцца; зак.
Запісацца ў спісы — пра ўсіх, многіх.
Многія пазапісваліся ў атрады добраахвотнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узмацне́лы, -ая, -ае.
1. Які ўзмацнеў, павялічыўся ў сіле, стаў больш трывалым.
У. вецер.
Узмацнелая дружба.
2. Які стаў больш здаровым, моцным.
У. падлетак.
3. Які атрымаў больш шырокі размах і арганізаванасць.
Узмацнелыя атрады партызан.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пашчыльне́ць, ‑ее; зак.
Стаць больш шчыльным, шчыльнейшым. Пашчыльнелі атрады чырвоных Непамернаю, новаю сілай. Трус.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мане́ўраны в разн. знач. манёвренный;
~ная вайна́ — манёвренная война́;
~ныя атра́ды — манёвренные отря́ды
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
1. Зліць з розных пасудзін у адну ўсё, многае.
П. малако ў бітон.
2. Зліць адкуль-н. усё, многае.
П. ваду з радыятараў.
3. перан. Злучыць у адно цэлае ўсё, многае.
П. атрады ў брыгаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Башыбузу́к. Укр. башибузу́к. Запазычанне з рус. башибузу́к (раней ’салдат нерэгулярнага турэцкага войска’) < тур. başibozuk ’атрады нерэгулярнага войска’ (baş ’галава’, bozuk, buzuk ’шалёны, сапсаваны’). Адносна рус. слова гл. Фасмер, 1, 138; Шанскі, 1, Б, 62.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спецгру́па, ‑ы, ж.
Група спецыяльнага прызначэння. У брыгаду ўвайшло чатыры атрады і спецгрупа. Шамякін. Адной з адказных прац — разведкай на карысць спецгрупы генеральнага штаба — займалася .. [Маруся]. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стазь ‘калона’: стазі салдат (халоп., Стан.). Сюды ж, магчыма, стаг ‘рад будынкаў, якія знаходзяцца пад адной страхой’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. стязи: стоять стязи ‘стаяць вайсковыя атрады’ (Ст.-бел. лексікон). Відаць, звязана з сцяг ‘група вялікіх прадметаў, утвараючых шэраг’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хапу́н, ‑а, м.
Разм.
1. Тое, што і хапуга. І ўсё, што толькі хоць якую Прыгоднасць мае і цану, Яно ўжо там не павякуе, Пяройдзе ў рукі хапуну. Колас.
2. Атрад карнікаў. У вёскі пацягнуліся паліцэйскія і нямецкія атрады праводзіць аблавы.. Гэтыя атрады называлі хапунамі. Лынькоў. Першы хапун наляцеў у Заграддзе знячэўку. Немцы ачапілі вёску, а паліцаі, падабраўшыся непрыкметна агародамі, пайшлі па хатах. Паўлаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)