асты́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асты́ну |
асты́нем |
| 2-я ас. |
асты́неш |
асты́неце |
| 3-я ас. |
асты́не |
асты́нуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асты́ў |
асты́лі |
| ж. |
асты́ла |
| н. |
асты́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асты́нь |
асты́ньце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
асты́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асты́ць сов.
1. (стать холодным) осты́ть, осты́нуть;
2. (освежиться) прохлади́ться;
3. перен. (потерять силу — о чувствах и т.п.) охладе́ть, осты́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асты́ць і асты́нуць, -ну, -неш, -не; асты́ў, асты́ла; асты́нь; зак.
1. гл. стыць.
2. перан. Стаць спакайнейшым, абыякавым да каго-, чаго-н.
А. да хакея.
|| незак. астыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асты́ць, астыну, астынеш, астыне; зак.
1. Стаць халодным, прастыць. Чай астыў. Абед астыў. □ Куй жалеза, пакуль не астыла яно! Купала. Пятрусь падкідаў вуг[о]лле ў топку, каб паравоз не астыў часам. Лынькоў. Хата за ноч добра такі астыла. Значыць, памацнеў мароз. Пестрак. // Аддаўшы цяпло, прыйсці ў нармальны стан (пра цела). Як конь астыў, [фурманшчык] звадзіў яго пад студню напаіць і ўсыпаў яму аўса. Чорны. Відаць, іх [двух маладых хлопцаў] вось толькі што выклікалі з вечарынкі, яны яшчэ не астылі ад полькі. Лужанін.
2. перан. Стаць спакайнейшым, страціць жвавасць. [Крушынскі:] — Я ўжо астыў. Мне сёлета стукнула сорак год. Бядуля. // Супакоіцца, апамятацца пасля гневу, злосці і пад. Валя ўмомант астыла, і ў словах яе не было ні злосці, ні знявагі да мачыхі. Васілевіч. // Страціць да каго‑, чаго‑н. цікавасць, перастаць цікавіцца кім‑, чым‑н. У Леаніда ўзнікла раўнівае падазрэнне — а можа, яна [Аля] ўжо астыла да яго, можа, гэта спатканне ўжо не ў радасць? Мележ. [Мацвей:] — Я загаруся: вот, здаецца б, усе зрабіў — а назаўтра вазьму і астыну. Лобан. Перамяніўся і.. [Баран] сам. Стаў крыклівы дома, менш бавіўся з дзецьмі, астыў да жонкі. Дамашэвіч. // Аслабець, знікнуць (пра пачуцці). Каб не даць астыць пачуццю .. салідарнасці, ён голасна крыкнуў: — Вольга! Жонка, стань перада мной, як ліст перад травой: ідзі сустракаць маіх прыяцеляў! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стыць і сты́нуць, сты́ну, сты́неш, сты́не; стыў; стынь; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддаючы цяпло, рабіцца халодным.
Малако стыне.
2. Мерзнуць, замярзаць на холадзе.
С. на марозе.
Рукі стынуць без пальчатак.
|| зак. асты́ць і асты́нуць, асты́ну, асты́неш, асты́не; асты́ў, асты́ла; асты́нь (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
астыць, выстыць, прастыць, ахалодаць, ахаладзець; адубець, зледзянець (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
прахаладзі́цца, -аджу́ся, -о́дзішся, -о́дзіцца; зак. (разм.).
Астыць на паветры.
Выйшаў на двор п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
охлади́ться ахаладзі́цца, асты́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
астыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. гл. астыць.
2. Тое, што і стыць, стынуць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поосты́ть сов., разг. (тро́хі) асты́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)