а́спід

‘мінерал’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. а́спід
Р. а́спіду
Д. а́спіду
В. а́спід
Т. а́спідам
М. а́спідзе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

а́спід², -а, М -дзе, м. (уст.) Слаісты мінерал чорнага колеру, які выкарыстоўваўся ў вытворчасці грыфельных дошак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

а́спід¹, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Род ядавітай змяі.

2. перан. Злы, зламыслы, падступны чалавек (лаянк.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

а́спід

‘ядавітая змяя’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. а́спід а́спіды
Р. а́спіда а́спідаў
Д. а́спіду а́спідам
В. а́спіда а́спідаў
Т. а́спідам а́спідамі
М. а́спідзе а́спідах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

а́спід I м., зоол., бран. а́спид

а́спід II, -ду м., мин., уст. а́спид

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а́спід ​1, ‑а, М ‑дзе, м.

1. Ядавітая змяя, якая водзіцца ў трапічных і субтрапічных краінах.

2. Разм. лаянк. Пра благога, падступнага чалавека.

[Грэч. aspis.]

а́спід ​2, ‑у, М ‑дзе, м.

Уст. Слаісты мінерал чорнага колеру, які раней ішоў на вытворчасць грыфельных дошак; тое, што і аспідны сланец (гл. сланец).

[Ад грэч. iaspis — яшма.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

А́спід ’змяя, злосны чалавек’ (БРС, Нас., Бяльк., Касп.), а́спида ’змяя, злосная жанчына’, аспіднік ’злосны мужчына’, аспідзёнак ’змяёныш’ (Нас.). Рус., укр. аспид ’тс’ (укр. ’змяя’ — аспід), серб.-харв. аспида ’тс’, балг. аспид(а) ’змяя’, ст.-бел. аспідъ ’тс’; ст.-рус., ст.-слав. аспида, аспидъ ’тс’. Беларускае слова працягвае старарускае, пашыраючы, як і іншыя ўсходнеславянскія мовы, яго значэнне; старарускае з стараславянскай (Шанскі, 1, А, 160), якое з ст.-грэч. ἀσπίς, ‑ιδος, н.-грэч. ἀσπίδα (Фасмер, 1, 93; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 33; Скок, 1, 66). На грэчаскае паходжанне старабеларускага ўказвалася ў Гіст. лекс., 122.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́спид

1. зоол. а́спід, -да м.;

2. прост., бран. а́спід, -да м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а́спідны а́спидный; см. а́спід II

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

а́спідны, -ая, -ае.

1. Які мае дачыненне да аспіду²; зроблены з аспіду.

2. Чорны як аспід.

○

Аспідная дошка — дошка са слаістага мінералу чорнага колеру, на якой пішуць грыфелем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)