а́спід
‘мінерал’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
а́спід |
| Р. |
а́спіду |
| Д. |
а́спіду |
| В. |
а́спід |
| Т. |
а́спідам |
| М. |
а́спідзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
а́спід², -а, М -дзе, м. (уст.) Слаісты мінерал чорнага колеру, які выкарыстоўваўся ў вытворчасці грыфельных дошак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́спід¹, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Род ядавітай змяі.
2. перан. Злы, зламыслы, падступны чалавек (лаянк.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́спід
‘ядавітая змяя’
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
а́спід |
а́спіды |
| Р. |
а́спіда |
а́спідаў |
| Д. |
а́спіду |
а́спідам |
| В. |
а́спіда |
а́спідаў |
| Т. |
а́спідам |
а́спідамі |
| М. |
а́спідзе |
а́спідах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
а́спід I м., зоол., бран. а́спид
а́спід II, -ду м., мин., уст. а́спид
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
а́спід 1, ‑а, М ‑дзе, м.
1. Ядавітая змяя, якая водзіцца ў трапічных і субтрапічных краінах.
2. Разм. лаянк. Пра благога, падступнага чалавека.
[Грэч. aspis.]
а́спід 2, ‑у, М ‑дзе, м.
Уст. Слаісты мінерал чорнага колеру, які раней ішоў на вытворчасць грыфельных дошак; тое, што і аспідны сланец (гл. сланец).
[Ад грэч. iaspis — яшма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́спід2
(гр. iaspis, -idos)
слаісты мінерал чорнага колеру, шчыльная разнавіднасць сланцу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
А́спід ’змяя, злосны чалавек’ (БРС, Нас., Бяльк., Касп.), а́спида ’змяя, злосная жанчына’, аспіднік ’злосны мужчына’, аспідзёнак ’змяёныш’ (Нас.). Рус., укр. аспид ’тс’ (укр. ’змяя’ — аспід), серб.-харв. аспида ’тс’, балг. аспид(а) ’змяя’, ст.-бел. аспідъ ’тс’; ст.-рус., ст.-слав. аспида, аспидъ ’тс’. Беларускае слова працягвае старарускае, пашыраючы, як і іншыя ўсходнеславянскія мовы, яго значэнне; старарускае з стараславянскай (Шанскі, 1, А, 160), якое з ст.-грэч. ἀσπίς, ‑ιδος, н.-грэч. ἀσπίδα (Фасмер, 1, 93; Саднік-Айцэтмюлер, 1, 33; Скок, 1, 66). На грэчаскае паходжанне старабеларускага ўказвалася ў Гіст. лекс., 122.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
а́спід1
(гр. aspis, -idos)
1) від ядавітай трапічнай змяі;
2) перан. злы, вераломны чалавек.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
а́спид
1. зоол. а́спід, -да м.;
2. прост., бран. а́спід, -да м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)