аскле́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
аскле́ю |
аскле́ем |
| 2-я ас. |
аскле́еш |
аскле́еце |
| 3-я ас. |
аскле́е |
аскле́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
аскле́ў |
аскле́лі |
| ж. |
аскле́ла |
| н. |
аскле́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
аскле́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
аскле́ць сов., обл. озя́бнуть, продро́гнуть, закочене́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аскле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Прамерзнуць ад сцюжы, марозу; застыць, скарчанець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аскле́ць ’азябнуць’. Утворана з цыркумфіксам o‑ + ě‑ti ад кораня скл (варыянт шкл‑о < stьkl‑) са значэннем, суадносным з шэрагам іншых слоў, што азначаюць ’азябнуць’ праз указанне на ператварэнне ў цвёрды, ломкі стан: адубець, акачанець, апруцянець і г. д. Параўн. азглець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
азгле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Тое, што і асклець. Рукі памёрзлі, азглелі. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Азгле́ць ’азябнуць, адубець’ (БРС). Няясна. Магчыма, па паходжанню з польск. oschły ’чэрствы, халодны’. Параўн. бел. паланізм осхлы (гл.). Тады осхлы > *асхлець > азглець. Гэта версія мае семантычныя цяжкасці. Значэнне ’халодны’ ў польскім слове толькі пераноснае, асноўнае значэнне звязана не з паняццем ’холад’, а ’сухмень’. Параўн., аднак, тлумачэнне польск. oschły як oziębły і наадварот. Іншая версія: аззлець < азалець (гл.) ’змерзнуць, акалець’ (Трубачоў, вусн. паведамл.). Магчыма, таксама да асклець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)