асе́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
1. Пры стральбе: адсутнасць выстралу з-за няспраўнасці зброі ці патрона.
Ружжо дало асечку.
2. перан. Няўдача пры выкананні чаго-н. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асе́чка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
асе́чка |
асе́чкі |
| Р. |
асе́чкі |
асе́чак |
| Д. |
асе́чцы |
асе́чкам |
| В. |
асе́чку |
асе́чкі |
| Т. |
асе́чкай
асе́чкаю |
асе́чкамі |
| М. |
асе́чцы |
асе́чках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
асе́чка ж. осе́чка;
даць ~ку — дать осе́чку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асе́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Адсутнасць выстралу пры спуску курка ў выніку няспраўнасці зброі або патрона. Тадэўчык.. прыцэліўся і націснуў курок. — Асечка! Порах, мабыць, мокры... Бядуля. // перан. Разм. Няўдача, прамашка ў якой‑н. справе. Відаць, Бародка разлічваў на іншы эфект: па-мужчынску пажартуюць — і ўсё.. Але яўна атрымалася асечка, і Арцём Захаравіч ураз забыўся на кулінарыю, павярнуўся да Лемяшэвіча расчырванелы, калючы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асе́чка 1 ’выстрал, які не адбыўся’. Рус. осе́чка, укр. осі́чка. Аддзеяслоўны назоўнік ад дзеяслова асячыся, асекчыся: у сувязі з выкарыстаннем крэменю ў затворы зброі, калі высечаны агонь не трапляў на месца. Не выключана, што беларускае слова (як і ўкраінскае) запазычана з рускай мовы.
А́сечка 2 ’ласкавы адказ на кліч’ (Нас.). Рус. (дан.) асечка ласкавае перапытанне’ (параўн. ась, асе, асё, аси, асенька, асетка, асечка, аська). Утворана з памяншальным суфіксам ‑(е)чк‑ ад ась, асе, якое, паводле Даля 1, 27; Фасмера 1, 95, з а‑се (гл. ась).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
осе́чка асе́чка, -кі ж.;
дать осе́чку даць асе́чку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыблу́дны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які прыстаў да чужога статка, двара, хаты і пад. Прыблудная асечка. Прыблудны сабака. // Які далучыўся да якой‑н. групы, прыстаў да якога‑н. месца (пра чалавека). [Цымбалюк:] Ты тут чужы, прыблудны! Маўзон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ась ’выгук водгуку’ (Касп.). Рус. ась, чэш. asi. Ась з часціцы а‑ і займенніка сь (се). Праабражэнскі, 1, 1; Фасмер, 1, 95; Трубачоў, Зб. Васіленку, 335. Параўн. асечка, аслі, ат.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атрыма́цца сов. получи́ться; (совершиться — ещё) произойти́;
вы́нікі пра́цы паві́нны а. до́брыя — результа́ты рабо́ты должны́ получи́ться хоро́шие;
~ма́лася асе́чка — получи́лась (произошла́) осе́чка;
~ма́лася непаразуме́нне — получи́лось (произошло́) недоразуме́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
А́слі ’ці, хіба’ (Нас., Гарэц.), рус. смал., пск. асли ’тс’, макед. асли ’сапраўды’, балг. аслъ ’тс’, серб.-харв. асли ’тс’: Паўднёваславянскія словы лічаць запазычанымі з турэцкай, дзе з арабскай (БЕР, 1, 18; Скок, 1, 66), што не выклікае сумненняў адносна прыметнікавага ўжывання. Беларускае і рускае словы з а‑сь‑ли, дзе а — часціца, тая ж, што ў але, або; сь — указальны займеннік; ли — пытальная часціца. Параўн. асечка (< ась), рус. ась, чэш. asi, польск. atoli (параўн. ат з атъ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)