асвятлі́ць, -вятлю́, -ве́тліш, -ве́тліць; -ве́тлены; зак.
1. каго-што. Зрабіць светлым; накіраваць святло на каго-, што-н.; напоўніць святлом.
А. памяшканне.
Усмешка асвятліла твар хлопчыка (перан.).
2. перан., што. Растлумачыць, падрабязна расказаць пра што-н.
А. падзеі дня.
А. пытанне.
|| незак. асвятля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. асвятле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
асвятлі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
асвятлю́ |
асве́тлім
асвятлі́м |
| 2-я ас. |
асве́тліш
асвятлі́ш |
асве́тліце
асветліце́ |
| 3-я ас. |
асве́тліць
асвятлі́ць |
асве́тляць
асвятля́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
асвятлі́ў |
асвятлі́лі |
| ж. |
асвятлі́ла |
| н. |
асвятлі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
асвятлі́ |
асвятлі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
асвятлі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асвятлі́ць сов.
1. прям., перен. освети́ть;
ля́мпа ~лі́ла пако́й — ла́мпа освети́ла ко́мнату;
а. твар ліхта́рыкам — освети́ть лицо́ фона́риком;
а. стано́вішча — освети́ть положе́ние;
2. спец. (сделать прозрачным) осветли́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асвятлі́ць, асвятлю, асветліш, асветліць; зак., каго-што.
1. Зрабіць светлай якую‑н. прастору; напоўніць святлом памяшканне. Мігун не вытрымаў і асвятліў мясцовасць ракетай. Алешка. З горна, як агнявая птушка, узляцела полымя, сыпанула іскрамі ў столь, зашумела і асвятліла кузню чырвоным бляскам. Чарнышэвіч. // Накіраваць святло на які‑н. прадмет, зрабіць яго бачным. [Цётка Марына] з ліхтаром нахілілася да.. [Раманенкі], асвятліла яго твар. Шамякін. // перан. Ажывіць, зрабіць радасным, вясёлым. Танкіст-музыка, як дзяўчына, Усмешкай твар свой асвятліў. Колас.
2. Забяспечыць асвятляльнымі прыстасаваннямі, прыборамі, устаноўкамі; правесці электрычнае святло. Асвятліць вуліцу. Асвятліць дом.
3. перан. Падрабязна расказаць пра што‑н., растлумачыць, зрабіць агляд чаго‑н. Асвятліць падзеі тыдня. □ [Лізунок:] — Вось, таварышы, дазвольце вам тое-сёе сказаць і, як кажуць, асвятліць пытанне, каб была нейкая яснасць. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
освети́ть сов.
1. асвяці́ць, асвятлі́ць;
освети́ть доро́гу фонарём асвяці́ць (асвятлі́ць) даро́гу ліхтаро́м;
2. перен. (объяснить) асвятлі́ць;
освети́ть положе́ние асвятлі́ць стано́вішча;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
осветли́ть сов. (сделать прозрачным) спец. асвятлі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асвятля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да асвятліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асве́тлены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад асвятліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распраме́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
1. Асвятліць чым‑н. Сонца распраменіла наваколле. // звычайна ў форме дзеепрым.; перан. Ажывіць, асвятліць якім‑н. пачуццём, настроем і пад. Вера з Максімам сядзелі ўжо на канапе. Максім трымаў яе за руку, глядзеў у распрамененыя радасцю вочы і ўсё расказваў, расказваў. Машара.
2. Зак. да распраменьваць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асве́тлены
1. прям., перен. освещённый;
2. спец. осветлённый;
1, 2 см. асвятлі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)