Асака́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Асака́ |
| Р. |
Асакі́ |
| Д. |
Асацэ́ |
| В. |
Асаку́ |
| Т. |
Асако́й
Асако́ю |
| М. |
Асацэ́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
асака́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
асака́ |
| Р. |
асакі́ |
| Д. |
асацэ́ |
| В. |
асаку́ |
| Т. |
асако́й
асако́ю |
| М. |
асацэ́ |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зу́б’е, ‑я, н., зб.
Зубы (у машыне, якой‑н. прыладзе і інш.). Зуб’е бараны. □ Сілівон сядзеў на ахапку сухой асакі.., выстругваў зуб’е для грабляў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
светлалі́сты, ‑ая, ‑ае.
Са светлым лісцем. Па адзін і па другі бок дарогі ляжалі чатырохкутныя сажалкі, як вялізныя люстры, акаймаваныя густымі кустамі светлалістага лазняку, буйн[о]й асакі і кветак. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кусто́ўнік, ‑у, м.
Шматгадовая лекавая расліна сямейства крыжакветных, якая расце на балотах або на лугах са стаячай вадой. Балоты з густымі зараслямі лазы, кустоўніку і маладой асакі рассцілаліся шырачэзнымі круглымі абшарамі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Курдо́ўнік ’зараснік аеру, асакі’ (Яшк.). Магчыма, да *кардоўнік (*корд‑ов‑ник). Ад ст.-рус. кордъ ’меч’ адпаведна форме. Параўн. асака вострая, целарэз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
хлю́панне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хлюпаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Чулае вуха пагранічніка здалёк улавіла хлюпанне ног па гразі і шолах кустоў. Пальчэўскі. Чулася толькі хлюпанне вады ды шуршанне леташняй асакі. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сяру́ха ’павітуха, Cuscuta L.’, ’від асакі’ (ТС). Няясна; магчыма, ад сраць (гл.) з адмоўнай экспрэсіяй, параўн. іншую назву павітухі ўкр. paršyvka (Макавецкі, Sł. botan.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
не́хаць, прысл.
Разм.
1. Тое, што і нехаця. За лескамі, падвешанымі на сцяне.., яшчэ ляжаў жмак асакі, у якую конік тыркаў нехаць мордаю. Мурашка.
2. безас. у знач. вык. Няма ахвоты, жадання. Развітвацца — нехаць, А трэба, а час. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асако́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да асакі. Навокал агню і дуба насцелена многа асаковага сена, каб мякчэй было адпачываць касцам. Пестрак.
2. у знач. наз. асако́выя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносяцца асака, падвей, чарот і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)