артэ́рыя

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. артэ́рыя артэ́рыі
Р. артэ́рыі артэ́рый
Д. артэ́рыі артэ́рыям
В. артэ́рыю артэ́рыі
Т. артэ́рыяй
артэ́рыяю		 артэ́рыямі
М. артэ́рыі артэ́рыях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

артэ́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

1. Крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца ва ўсе часткі цела.

2. перан. Шлях зносін (высок.).

Водныя артэрыі.

|| прым. артэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

А. ціск.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

артэ́рыя ж., анат., перен. арте́рия;

лёгачная а. — лёгочная арте́рия;

чыгу́начная а. — железнодоро́жная арте́рия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

артэ́рыя, ‑і; Р мн. ‑яў; ж.

1. Крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца да розных органаў цела. Лёгачная артэрыя. Сонная артэрыя.

2. перан. Шлях зносін (асабліва водны). Транспартная артэрыя. □ Самая буйная рачная артэрыя Поўначы БССР — Заходняя Дзвіна. Прырода Беларусі.

[Грэч. atrēria.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падключы́чны, ‑ая, ‑ае.

Які праходзіць, знаходзіцца пад ключыцай. Падключычная артэрыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лёгачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да лёгкіх. Лёгачная артэрыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

арте́рия прям., перен. артэ́рыя, -рыі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

со́нны, -ая, -ае.

1. Які адбываецца ў час сну, звязаны са сном.

С. стан.

Соннае дыханне.

2. Вялы, неактыўны ад жадання спаць, які яшчэ не зусім прачнуўся.

Соннае дзіця.

3. перан. Пасіўны, бяздзейны.

Соннае жыццё.

4. Снатворны (пра лекі).

Сонныя кроплі.

○

Сонная артэрыя — вялікая парная артэрыя з двух бакоў шыі.

Сонная хвароба — інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца моцнай санлівасцю.

◊

Як сонная муха — запаволены і вялы.

|| наз. со́ннасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ао́рта, -ы, ДМ -рце, мн. -ы, ао́рт і -аў, ж.

Самая буйная, галоўная артэрыя, якая жывіць артэрыяльнай кроўю органы цела.

|| прым. ао́ртавы, -ая, -ае, ао́ртны, -ая, -ае і аарта́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надчарэ́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які знаходзіцца ў верхняй частцы або над верхняй часткай жывата. Надчарэўная артэрыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)