артэрыясклеро́з, -у, м.
Хранічнае захворванне артэрый.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стэнакарды́я, -і, ж.
Адна з форм ішэмічнай хваробы сэрца, захворванне сардэчных артэрый.
|| прым. стэнакарды́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
артэ́рыя
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
артэ́рыя |
артэ́рыі |
| Р. |
артэ́рыі |
артэ́рый |
| Д. |
артэ́рыі |
артэ́рыям |
| В. |
артэ́рыю |
артэ́рыі |
| Т. |
артэ́рыяй артэ́рыяю |
артэ́рыямі |
| М. |
артэ́рыі |
артэ́рыях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
артэрыясклеро́з, ‑у, м.
Хранічнае захворванне артэрый, якое выяўляецца ў патаўшчэнні і пашчыльненні іх сценак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інфа́ркт, -у, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
Спыненне прытоку крыві ў выніку спазмаў артэрый, іх закупорвання, а таксама ачаг амярцвення сардэчнай мышцы, які ўзнікае пры гэтым.
|| прым. інфа́рктны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ішэмі́я, ‑і, ж.
Малакроўе органа ці асобнага яго ўчастка з-за абмежаванасці прытоку крыві пры закупорцы або спазмах артэрый.
[Грэч. ischō — затрымліваю і haima — кроў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эласці́н, ‑у, м.
Спец. Адзін з асноўных бялкоў, што ўваходзяць у склад эластычных валокнаў сценак артэрый, скуры і пад.
[Грэч. elastós — пругкі, цягучы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пульс, -у, м.
1. Рытмічны рух сценак артэрый, які выклікаецца дзейнасцю сэрца.
Намацаць п.
2. перан., чаго. Тэмп жыцця, руху чаго-н.
П. грамадскага жыцця.
|| прым. пу́льсавы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
далёкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца, адбываецца на вялікай адлегласці; проціл. блізкі. Далёкія зоры. Водгулле далёкага грому. □ Паімчыць цягнік на поўдзень, У казахскі стэп далёкі. Аўрамчык. На далёкай планеце ўзаўецца наш сцяг — Нашай доблесці сведка праўдзівы. Гілевіч. // Які мае вялікую працягласць у прасторы. Далёкі паход. □ Калі пайду ў далёкую дарогу, З табой на час расстануся ізноў. Прыходзька. [Шлях] .. параходаў непамерна далёкі, на другі ускрай зямлі. Самуйлёнак.
2. Аддзелены ад сучаснага моманту вялікім прамежкам часу. Далёкае мінулае. Далёкая будучыня. □ Чаму ж я далёкай назваў тую восень? Дванаццаць гадоў — мо не так ужо многа. Гілевіч. Надакучыла ноччу марознаю Вішням сніць аб далёкай вясне. Лойка. / у знач. наз. далёкае, ‑ага, н. Як цяжкі сон прыгадваецца іншы раз чалавеку далёкае перажытае. Пальчэўскі.
3. Які не мае блізкіх кроўных сувязей. Далёкі сваяк. Далёкая радня.
4. перан. Які мае мала агульнага з кім‑, чым‑н.; не падобны, інакшы. У формуле матэматычнай залежнасцю звязаны такія, здавалася б, далёкія ад матэматыкі «велічыні», як ціск крыві, пульс, пругкасць артэрый. Матрунёнак. // Чужы, абыякавы да ўсяго. [Надзя] стаяла на беразе, склаўшы на грудзях рукі, задумлівая, далёкая. Ваданосаў. А Віктар, чужы і далёкі ад усяго, што вакол яго адбывалася, стаяў, прысланіўшыся плячамі да сцяны хаты. Палтаран.
5. ад чаго. Які не мае намеру рабіць што‑н., думаць аб чым‑н. і пад. Скарына быў далёкі ад думкі гвалтоўнага знішчэння існуючага ладу, карэннага змянення становішча працоўных мас. Алексютовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)