апяра́зваць гл. аперазаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апяра́зваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
апяра́зваю |
апяра́зваем |
| 2-я ас. |
апяра́зваеш |
апяра́зваеце |
| 3-я ас. |
апяра́звае |
апяра́зваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
апяра́зваў |
апяра́звалі |
| ж. |
апяра́звала |
| н. |
апяра́звала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
апяра́звай |
апяра́звайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
апяра́зваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
апяра́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да аперазаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апераза́ць, аперажу́, апяра́жаш, апяра́жа; аперажы́; апяра́заны; зак., каго-што (разм.).
1. Надзець пояс, дзягу, апаясаць каго-, што-н.
2. перан. Абкружыць, абнесці, абгарадзіць што-н. чым-н.
Горад аперазалі земляным валам.
3. перан. Моцна ўдарыць, агрэць.
А. палкай па спіне.
|| незак. апяра́зваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апяра́званне ср. опоя́сывание; см. апяра́зваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
опоя́сывать несов.
1. падпяра́зваць, апяра́зваць;
опоя́сывать кушако́м падпяра́зваць по́ясам;
2. перен. (окружать) акружа́ць, апяра́зваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апяра́званне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. апяразваць — аперазаць і апяразвацца — аперазацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апяра́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да аперазацца.
2. Зал. да апяразваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апяра́звацца несов., возвр., страд. опоя́сывать; см. апераза́цца, апяра́зваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Апераза́ць, падпераза́ць (‑цца). Укр. оперезати, підперезати(ся), славен. pręzati ’звязваць’ (ці не сюды і значэнне ’быць павінным, глядзець’, параўн. oprę́zati ’чакаць, сачыць’). Рус. дыял. подперезать (паўдн., зах.). Сюды ж адносяць серб.-харв. запре́зати запрагаць’ (калі яно не да іншага кораня запрагаць, на што ўказвае не толькі форма за̀прежем, але і суфіксацыя; аднак Вук Караджыч не даваў гэтага значэння, а даваў значэнне ’апяразваць’, таму, магчыма, у сербскахарвацкай мове адбылася кантамінацыя кораняў през‑ і преж‑/прег‑ у гэтым слове). Ст.-бел. оперезати (Анічэнка, Праблемы філал., 11). Праслав. дыял. *perzati — дзеяслоў ад імя *perzъ ці прыназоўніка *perz‑ ’праз’. Назоўнік *perzъ мог азначаць ’пояс’; рэканструкцыя праславянскай формы можа адбывацца не толькі на базе беларускай, украінскай, сербскахарвацкай моў, як лічыць Трубачоў, але і славенскай. Міклашыч, 244; Трубачоў, Праспект, 71–72; Слав. языкозн., V, 176, 186. Развіццё значэння ад ’аперазаць’ да ’сцебануць’ у беларускай і ўкраінскай ’мовах цалкам, магчыма, аўтаномна ад іншых славянскіх.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)