апра́ўдваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. апра́ўдваю апра́ўдваем
2-я ас. апра́ўдваеш апра́ўдваеце
3-я ас. апра́ўдвае апра́ўдваюць
Прошлы час
м. апра́ўдваў апра́ўдвалі
ж. апра́ўдвала
н. апра́ўдвала
Загадны лад
2-я ас. апра́ўдвай апра́ўдвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час апра́ўдваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

апра́ўдваць несов., в разн. знач. опра́вдывать; см. апраўда́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апра́ўдваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да апраўдаць.

2. Абараняць каго‑н., даказваючы яго невінаватасць, справядлівасць яго ўчынкаў і паводзін. — Лепш разумная мана, чымся неразумная праўда, — апраўдвала Вашамірскага бабуля. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апраўда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. каго (што). Прызнаць невінаватым, вынесці апраўдальны прыгавор.

А. падсуднага.

2. што. Даказаць магчымасць чаго-н.

Старацца а. які-н. учынак.

3. што. Паказаць сябе дастойным чаго-н.

А. высокае званне.

А. давер калектыву.

4. што. Акупіць, кампенсаваць.

Расходы апраўдаюць сябе.

|| незак. апра́ўдваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. апраўда́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

опра́вдывать несов., в разн. знач. апра́ўдваць; см. оправда́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апра́ўдвацца несов., возвр., страд. опра́вдываться; см. апраўда́цца, апра́ўдваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абязві́ньваць

‘апраўдваць каго-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. абязві́ньваю абязві́ньваем
2-я ас. абязві́ньваеш абязві́ньваеце
3-я ас. абязві́ньвае абязві́ньваюць
Прошлы час
м. абязві́ньваў абязві́ньвалі
ж. абязві́ньвала
н. абязві́ньвала
Загадны лад
2-я ас. абязві́ньвай абязві́ньвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час абязві́ньваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

выпра́ўдваць

‘апраўдваць каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. выпра́ўдваю выпра́ўдваем
2-я ас. выпра́ўдваеш выпра́ўдваеце
3-я ас. выпра́ўдвае выпра́ўдваюць
Прошлы час
м. выпра́ўдваў выпра́ўдвалі
ж. выпра́ўдвала
н. выпра́ўдвала
Загадны лад
2-я ас. выпра́ўдвай выпра́ўдвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час выпра́ўдваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

апра́ўдвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да апраўдацца.

2. Тлумачыць свае паводзіны, учынкі. — Якраз з Алесем Садовічам на станцыі з’ехаліся і разам дадому ішлі, — як бы апраўдваўся Лабановіч за свой «парожні» выгляд. Колас.

3. Зал. да апраўдваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Плу́жыць у фразе: год па год не плужыць ’не прыпадае’ (рэч., Нар. сл.). Укр. плужнай* ’шанцаваць’, польск. płnżyć ’добра мецца’, ’квітнець’, ’весціся, удавацца’, ’спрыяць’, Скупацца’, ’быць карысным’, ’апраўдваць спадзяванні’, ’не падводзіць’, славен. ρΐίάϋϊ se ’спароўвацца, выконваць злучку (аб жабах)’, якое Фурлан (гл. Бязлай, 3, 63) аб’ядноўвае разам з рус. кур. плу́жнться ’паволі ехаць, ісці, плесціся за кім-небудзь’. Відаць, рус. лексему не трэба ўлічваць; яна ужываецца паралельна з плугстнться (гл. плугаипща). У такім выпадку плужыць было ўтворана ад плуг > тужыць (< прасл. *pługa > *phditi) — першапачаткова ’араць плугам’, у той час паяўленне плуга азначала ў параўнанні з сахой (* radio) вышэйшую ступень земляробства і, адпаведна, лепшы дабрабыт (Банькоўскі, 2, 6311).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)