апрана́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. апрана́ю апрана́ем
2-я ас. апрана́еш апрана́еце
3-я ас. апрана́е апрана́юць
Прошлы час
м. апрана́ў апрана́лі
ж. апрана́ла
н. апрана́ла
Загадны лад
2-я ас. апрана́й апрана́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час апрана́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

апрана́ць несов.

1. (каго, што) одева́ть; (што на каго) надева́ть;

2. (каго, што) разг. (обеспе́чивать оде́ждой) одева́ть;

3. (у каго, у што) наряжа́ть (кем, во что), одева́ть (кем, во что); см. апрану́ць 3

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апрана́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да апрануць.

2. Даваць магчымасць насіць вопратку якога‑н. фасону або ў адпаведнасці з акалічнасцямі. Апранаць дзіця па апошняй модзе. □ У выхадныя дні апранаць.. [Пніцкі] пачаў чыстую.. жакетку. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Апрана́ць 1, апранацца, апрануць, апрануцца, апранаха, магчыма, сюды ж уласнае імя Апраніч (ад *апрана ’адзенне’ — Бірыла, Бел. антр., 2, 22). Рус. дыял. опрянать(ся), опрянуть(ся) ’адзець, накрыць’. Ст.-бел. (XV ст.) опрянути ’асядлаць’ (Карскі, Труды, 313). Ад *ob‑pręt‑nǫti, *prętati ’хаваць’ (гл. апратаць). Трубачоў, пісьм. паведамл. У тлумачэнні Супруна (Веснік БДУ, 1971, 2, 62–64) памылковае сумяшчэнне апранаць 1 і апранаць 2.

Апрана́ць 2, апрануць, опрянуць, опрянуцца ’моцна ўдарыць, ударыцца’ (Касп., Нас.). Ад зафіксаванага ў Насовіча прануць (прянуць) ’ударыць’ (гл.). Супрун (Веснік БДУ, 1971, 2, 62–64) памылкова сумяшчае з апранаць 2 слова апранаць 1, якое мае іншае тлумачэнне (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апрану́ць, -ану́, -а́неш, -а́не; -а́нем, -а́неце, -а́нуць; -ані́; -а́нуты і -а́нены; зак.

1. каго-што. Адзець.

А. дзіця.

2. што. Надзець, нацягнуць на сябе ці на каго-н. якую-н. вопратку.

А. паліто.

3. каго-што. Забяспечыць неабходнай вопраткай (разм.).

А. сям’ю.

4. каго-што. Увасобіць у якой-н. форме.

А. хлопца ў мядзведзя.

5. перан. Пакрыць.

Ноч апранула зямлю.

|| незак. апрана́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. апрану́цца, -ану́ся, -а́нешся, -а́нецца; -а́немся, -а́нецеся, -а́нуцца; -ані́ся; незак. апрана́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. апрана́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шмаццё, -я́ і шмо́цце, -я, н., зб.

Рванае адзенне, бялізна і пад.

Куды апранаць такое ш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апрана́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. апранаць — апрануць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

одева́ть несов. адзява́ць; (в верхнюю одежду — ещё) апрана́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напя́льваць

‘апранаць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. напя́льваю напя́льваем
2-я ас. напя́льваеш напя́льваеце
3-я ас. напя́львае напя́льваюць
Прошлы час
м. напя́льваў напя́львалі
ж. напя́львала
н. напя́львала
Загадны лад
2-я ас. напя́львай напя́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час напя́льваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

выстро́йваць

‘апранаць’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. выстро́йваю выстро́йваем
2-я ас. выстро́йваеш выстро́йваеце
3-я ас. выстро́йвае выстро́йваюць
Прошлы час
м. выстро́йваў выстро́йвалі
ж. выстро́йвала
н. выстро́йвала
Загадны лад
2-я ас. выстро́йвай выстро́йвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час выстро́йваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)