Апе́нькі
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Апе́нькі |
| Р. |
Апе́нек
Апе́нькаў |
| Д. |
Апе́нькам |
| В. |
Апе́нькі |
| Т. |
Апе́нькамі |
| М. |
Апе́ньках |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
апе́нька
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
апе́нька |
апе́нькі |
| Р. |
апе́нькі |
апе́нек |
| Д. |
апе́ньцы |
апе́нькам |
| В. |
апе́ньку |
апе́нькі |
| Т. |
апе́нькай
апе́нькаю |
апе́нькамі |
| М. |
апе́ньцы |
апе́ньках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
опя́та мн. апе́нькі, -нек;
опёнок м. ед. апе́нька, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
апе́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Познаасенні жаўтаватага колеру ядомы грыб, які расце каля пнёў або карэнняў дрэў. Вакол старых.. пнёў выцягвалі адна перад другой угору доўгія шыі апенькі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нівяру́шкі ’вясеннія апенькі’ (Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, з літ. voveruškos ’лісічкі’, параўн. вавярушкі, авярушкі ’вясеннія апенькі’. Магчыма, увядзенне адмоўя для дыферэнцыяцыі (параўн. рус. клён/неклён і пад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Варушкі ’вясеннія апенькі’ (Інстр. II); ’род грыбоў’ (Грыг.). Параўн. рус. дыял. (смал., пск.) вару́шки ’грыбы, роднасныя апенькам’. Здаецца, утварэнне ад слав. *variti ’варыць’, г. зн. першаснае значэнне ’грыбы, якія вараць, адварваюць’. Да гэтага параўн., напр., у Даля: отвару́хи ’маласольныя грыбы’, отвару́шка ’від грыбоў’. Далей, магчыма, сюды адносяцца і бел. гавару́шкі ’апенькі’, рус. говору́шки ’тс’, а таксама бел. авяру́шкі ’вясеннія апенькі’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няму́ні, нему́ні ’апенькі’ (Сл. ПЗБ). З літ. nemunės ’тс’ (Грынавяцкене, LKK, 22, 193).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мядня́к ’грыб, падобны да апенькі’ (калінк., Мат. Гом.). Відаць, да медзь, медны (гл.). Названы паводле колеру.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лупе́нік ’масляк’ (лід., Сцяшк. Сл.), шчуч., баранав. лупе́нікі, іўеў. лупі́ннік ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да лупі́ць 1 (гл.). Матывацыя: у іх лёгка лупіцца скурка шапачкі. Параўн. таксама славац. łupinki ’апенькі сапраўдныя’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пе́нек, пе́нькі, (мазыр., Жыв. сл.), пэ́нёкь, мн. л. пэ́нькэ ’апенька, Armillariella mellea’ (там жа), (нясвіж., краснап., хоцім., драг., калінк., лельч., ЛА, 1). Да апенькі (гл.) з адпадзеннем пачатковага а‑ (о‑), характэрным пераважна ўсходнім гаворкам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)