апара́т, -а і -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Спецыяльны прыбор, механічнае прыстасаванне.

Тэлефонны а.

Касмічны а.

2. -у. Сукупнасць органаў, якія выконваюць якую-н. асобную функцыю ў арганізме (спец.).

Стрававальны а.

3. -у. Сукупнасць дзяржаўных устаноў, а таксама супрацоўнікаў, якія абслугоўваюць пэўную галіну кіраўніцтва, гаспадаркі.

Дзяржаўны а.

Працаздольны а.

|| прым. апара́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апара́т

‘сукупнасць органаў арганізма; сукупнасць дзяржаўных устаноў; работнікі гэтых устаноў’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. апара́т
Р. апара́ту
Д. апара́ту
В. апара́т
Т. апара́там
М. апара́це

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апара́т

‘спецыяльная прылада для выканання якой-н. работы’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. апара́т апара́ты
Р. апара́та апара́таў
Д. апара́ту апара́там
В. апара́т апара́ты
Т. апара́там апара́тамі
М. апара́це апара́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

апара́т м.

1. (род. апара́та) тех. аппара́т; прибо́р;

фатаграфі́чны а. — фотографи́ческий аппара́т;

вымяра́льны а. — измери́тельный аппара́т (прибо́р);

2. (род. апара́ту) в др. знач. апара́т;

зро́кавы а. — зри́тельный аппара́т;

збожжанарыхто́ўчы а. — хлебозаготови́тельный аппара́т;

а. дзяржа́ўнай устано́вы — аппара́т госуда́рственного учрежде́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апара́т, ‑а і ‑у, М ‑раце, м.

1. ‑а. Спецыяльны прыбор для выканання якой‑н. работы. Тэлефонны апарат. Даільны апарат. Фатаграфічны апарат. Тарпедны апарат.

2. ‑у. Сукупнасць органаў, якія выконваюць пэўную функцыю ў арганізме. Зрокавы апарат. Слыхавы апарат. Апарат кровазвароту.

3. ‑у. Сукупнасць дзяржаўных устаноў, якія абслугоўваюць пэўную галіну кіраўніцтва ці гаспадаркі. // Работнікі гэтых устаноў.

•••

Вестыбулярны апарат — орган у хрыбетных жывёлін і чалавека, які з’яўляецца часткай ўнутранага вуха і служыць для каардынацыі рухаў і захавання раўнавагі.

Дыфузійны апарат — апарат для атрымання шляхам дыфузіі каштоўных рэчываў з раздробненай сыравіны.

Касмічны апарат — спецыяльны апарат, прызначаны для палёту ў касмічнай прасторы.

Крытычны апарат — варыянты і заўвагі ў навуковым выданні літаратурнага ці гістарычнага тэксту.

Навуковы апарат — паказальнікі, каментарыі, бібліяграфія і пад. ў навуковым выданні.

[Ад лац. apparatus — абсталяванне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Апара́т, апара́ты ’царкоўныя рэчы, у тым ліку адзенне свяшчэнніка’ (Нас.); аднак ужо ў аповесцях XVI–XVII стст. апаратъ военныи (Шакун, Гісторыя, 106). У старабеларускай мове як царкоўны, так і ваенны апарат з XVI–XVII стст. з лац. apparatus (Курс суч., 172; Гіст. лекс., 111), магчыма (але не абавязкова), праз польскую. Наўрад ці трэба лічыць, што на пачатку XX ст. слова апарат было другі раз запазычана ў беларускую мову з рускай (Крукоўскі, Уплыў, 83; Гіст. мовы, 2, 147; Гіст. лекс., 245), хутчэй за ўсё тут можна гаварыць толькі аб пашырэнні значэння ўжо ўжыванага слова; апарат ’ваенны парад’ (Нас.) кантамінацыя парад і апарат.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бло́к-апара́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бло́к-апара́т бло́к-апара́ты
Р. бло́к-апара́та бло́к-апара́таў
Д. бло́к-апара́ту бло́к-апара́там
В. бло́к-апара́т бло́к-апара́ты
Т. бло́к-апара́там бло́к-апара́тамі
М. бло́к-апара́це бло́к-апара́тах

Крыніцы: krapivabr2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

блок-апара́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. блок-апара́т блок-апара́ты
Р. блок-апара́та блок-апара́таў
Д. блок-апара́ту блок-апара́там
В. блок-апара́т блок-апара́ты
Т. блок-апара́там блок-апара́тамі
М. блок-апара́це блок-апара́тах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

грыль-апара́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. грыль-апара́т грыль-апара́ты
Р. грыль-апара́та грыль-апара́таў
Д. грыль-апара́ту грыль-апара́там
В. грыль-апара́т грыль-апара́ты
Т. грыль-апара́там грыль-апара́тамі
М. грыль-апара́це грыль-апара́тах

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

факс-апара́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. факс-апара́т факс-апара́ты
Р. факс-апара́та факс-апара́таў
Д. факс-апара́ту факс-апара́там
В. факс-апара́т факс-апара́ты
Т. факс-апара́там факс-апара́тамі
М. факс-апара́це факс-апара́тах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)